మార్తా ప్రేమకధ

vimala1

 

మే 1, 1960లో పుట్టారు విమల. తొలికథ 1978లో అచ్చయ్యింది. చిన్నవయసు నుంచే రచనా వ్యాసాంగం కొనసాగించారు. కవయిత్రిగా ప్రసిద్ధురాలు. చాలా విరామం తర్వాత తిరిగి కథరచన మొదలుపెట్టారు.  ఇప్పటిదాక 10 కథలు రాశారు. రెండు కవితా సంపుటాలు ప్రచురించారు. గతంలో విప్లవరచయితల సంఘం, ప్రగతిశీల మహిళా సమాఖ్యలో పనిచేసి ఇప్పుడు వివిధ రంగాల్లో సామాజిక కార్యకర్తగా ఉన్నారు. ప్రస్తుతం హైదరాబాద్‌లో నివాసం ఉంటున్నారు.  -వేంపల్లెషరీఫ్‌

తిరుపతిలో రైలెక్కిందన్న మాటేగానీ మార్తా మనసు మనసులో లేదు. ఎప్పుడూ లేనిది, ఆమెను కలవాలని కబురు చేసాడు నాగన్న. అరవయ్యారేళ్ల ఆయన్ని చూస్తే మార్తా కి చాలా గౌరవం. అతను లెనిన్‌చంద్ర అన్నయ్యనే దానికన్నా, అతను రెక్కలు చాచి ఎట్లా, ఎందర్ని తన అక్కున చేర్చుకున్నాడో, ఎడారిలో దాహం తీర్చే ఒయాసిస్సులా అతని ఇల్లు ఎలా మారిందో చూసాక,  అతని పట్ల ఆమె గౌరవం మరింత పెరిగింది. ఆయన ఏ సంగతి, ఎవరికీ, ఎన్నడూ పెదవి విప్పి,  చెప్పలేదు. ఎవరైనా అడిగినా, నవ్వి ఊరుకుంటాడు. బక్కపలచగా, ఓమాదిరి ఎత్తుతో, నీరుగావిబట్టిన తెల్ల లుంగీ , కండువాతో, వుండే నాగన్న ఆమె కళ్ళ ముందు కదలాడాడు.

పరుగెడుతున్న రైలు కిటికీ లోంచి బయటకు చూస్తుంటే, కమ్ముకున్న చీకట్లను పరిహసిస్తున్నట్లు, పుచ్చపూల్లాంటి వెన్నెల, తనతో పాటు పరుగెడుతున్న చెట్ల వెలుగు నీడలు, చల్లగా వీస్తున్న గాలి. ఆకాశంకేసి చూసింది మార్తా. మబ్బుల మధ్య దోబూచులాడుతున్న చందమామను చూసి, ‘‘ ఇవ్వాళ పౌర్ణమి’’ అనుకుంది. ఆమెకి వెంటనే  చంద్ర గుర్తుకొచ్చాడు. అతడేం చేస్తున్నాడో ఇప్పుడు! అతడు కూడా తనలానే నిద్ర పట్టని రాత్రుళ్ళు, ఆకాశంకేసి చూస్తూ వుంటాడా? ఏం ఆలోచిస్తూ వుండవచ్చు?

అతని ఆలోచనలు గాజు పెంకుల్లా, ఆ జైలు గది గోడల్ని, కటకటాల్ని తాకి, భళ్ళున బధ్ధలై, అట్లా పొడిపొడిగా రాలి పోతాయా? తన చూపులూ, అతని, చూపులూ కలుసుకునే ఈ అనంత ఆకాశం ఎక్కడైనా ఒకటేనా? అసలతనికి ఆకాశం కనబడుతుందో లేదో? ఆకాశమే కనబడని వాళ్ళకి చందమామ గురించి కలలెలా వస్తాయ్‌? ఇక్కడి చందమామ లోంచి, ఓ చిన్ని ముక్కని దొంగిలించి, కాసిన్ని నక్షత్రాల్ని పోగుచేసి, అతని జైలు వాకిటి ముందు మల్లెపూలలా చల్లనా? మార్తా పెదవులపై, సన్నటి నవ్వు.

ఇంతవరకూ అతనితో ములాఖతే లేనిదాన్ని, అతని మొఖమే చూడని దాన్ని, ఒక పలకరింపో, ఒక కరస్పర్శో లేనిదాన్ని, అతని వాకిటి ముందు   నక్షత్రాల్ని, చందమామనీ రాశి పోద్దామనే వెర్రి కోర్కెలేమిటి అనుకుంది మళ్ళీ. పేమను మైకంతోనూ, పిచ్చితోనూ పోలుస్తారు. ప్రేమించటంలో వున్న అమాయకత్వం, తన్మయత్వం, కాసింత తిక్క, ఆ అనుభవానికి లోనైన వాళ్ళకి మాత్రమే అర్ధమవుతుంది.

ఆ ప్రేమ ముందు, ఆ అద్భుత అనుభవం ముందు, ప్రపంచంలో మరేదీ అక్కర లేదనిపిస్తుంది.

రాత్రి తలదువ్వుకుంటూ అద్దంలో చూసుకుంటే, మరెవరో, తనకు పరిచయమేలేని, తనది కాదనిపించే, తన మొఖాన్ని చూస్తున్నట్లనిపించింది మార్తాకి. వంటిపైన కలనేత రంగుల నూలు చీర, జడవేసుకుని బిగించిన చిన్న ముడి, నుదిటిపై ఓ నల్ల చుక్క, మెళ్ళో పూసల దండ, చేతులకు మట్టి గాజులు…తానెప్పుడు నలభయి నాలుగేళ్ళ మార్తాగా ఎలా మారి పోయానో తెలియనేలేదు అనుకుందామె. హఠాత్తుగా ముసలిదాన్నయి పోయాననిపించిదామెకు.

పదోతరగతి దాకా అమ్మాయిల బళ్లో చదువుకుని, మెదటిసారి, ఇంటరులో కో ఎడ్యుకేషను కాలేజీలో , మగపిల్లలతో పాటూ కూర్చొని చదవటం కొత్తగా కొంచం భయంగా, గమ్మత్తుగా వుండేది. చంద్ర తన తరగతే అయినా, అతడ్ని గమనించటం మొదలు పెట్టింది మాత్రం, మరో మూడు నెలల తరువాతే! అతను, అతనితో పాటు మరికొందరు, కరపత్రాలేవో పంచుతూ, తరగతులు బహిష్కరిస్తున్నారు. సాంఘిక సంక్షేమ హాస్టలు పిల్లల స్కాలర్‌షిప్పుల విషయం, వారి దుస్ధితి గురించి అతను ఆవేశంగా మాట్లాడాడు.

ఏవో, ఇలాంటి పనులతోనే, ఎప్పుడూ తెగ బిజీగా వుండేవాడతను. గుంటూరులో ఆమె చదివే, కాలేజీలో కూడా విద్యార్ధులు, కులాలు,ఆర్ధిక హోదాల వారీగా, చీలిపోయి వుండే వారు. దళిత అబ్బాయిలని, అమ్మాయిల్ని అవమానించటం, వేధించటం చాలా సాధారణ విషయంగా వుండేది. నిజానికి, కారంచేడు సంఘటన తరువాతే, దళిత విద్యార్ధులు మెల్లగా ఒకటవడం మొదలు పెట్టారు.

మరికొన్ని, ఇతర విద్యార్ధి సంఘాలు కూడా చురుగ్గా పనిచేసేవి. వాళ్ళందరి మధ్య అప్పుడప్పుడూ, గొడవలు కూడా జరుగుతుండేవి.

ఎప్పుడైనా, తన క్లాస్‌మెంట్స్‌తో పాటు, పొలోమని, ఏ ఊరేగింపుకో వెళ్ళి , అందరితో పాటు అరవడం మార్తా కి కూడా సరదాగా వుండేది. ఇలాంటి వాటిల్లో చంద్రా అందరికన్నా ముందుండేవాడు. అంతే, అంతకు మించి ఆమె అతని గురించి ఎక్కువగా  ఆలోచించ లేదు మెదట్లో. కానీ ఆ తరువాత, ఆడపిల్లల పట్ల పెద్దగా ఆసక్తి కనపరచని అతని వెంట ఆమె చూపులు, ఆమె అదుపు తప్పి పరుగెత్తే వెందుకో.  ఆ రెండేళ్ళలో వాళ్ళిద్దరూ, అప్పుడప్పుడూ మాట్లాడుకునే వారు.ఆ సంభాషణ వాళ్లిద్దరిమధ్యా సాన్నిహిత్యం పెరిగేంత దగ్గరగా  వుండేదేం కాదు.

మార్తా కి ఐదేళ్ల వయసున్నప్పుడు, వినుకొండ నుండి గుంటూరుకు వలస వచ్చింది వాళ్ల కుటుంబం. వాళ్ళ నాన్న గుంటూరు మిర్చీ యార్డులో పనిచేసేవాడు. తల్లి ఇంట్లోనే మిషను కుట్టేది. మార్తా, పదో తరగతి చదువుతున్నప్పుడు, వాళ్ళ నాన్న చనిపోయాడు. డిగ్రీ రెండో సంవత్సరంలో వున్న మార్తా వాళ్లక్కకి, బంధువులబ్బాయితో అప్పటికే, సంబంధం కుదిరింది. మరో ఆరునెలల్లో, ఆమెకి పెళ్ళి జరిగి పోయింది. రెండు గదుల రేకుటింట్లో, తమలానే చాలీ చాలని ఆదాయంతో, కటకటలాడుతూ, ఆశలన్నీ ఆరిపోయిన, ఇరుగుపొరుగు మధ్య పెరుగుతున్న మార్తాకి, ఆ జీవితం పైన ఏదో అసంతృప్తి. ఎవరిమీదో, ఎందుకో తెలియని కోపం. ఊపిరాడని తనం. అక్కడి నుండి బయటపడాలనే ఆరాటం. అక్కడి నుండి బయటపడాలనే ఆరాటం. ఎవడో, ఏ రాకుమారుడో, తనచేయి అలా సుతారంగా పట్టుకుని, ఆ మురికి వీధుల ఇరుకు గదుల ఇంటి నుండి, దూరంగా, తనను దూరంగా తీసుకు వెడితే బావుండన్న, పదహారేళ్ళ ప్రాయపు అమాయకపు రహస్య కల…

కుటుంబ ఆర్ధికఇబ్బందుల కారణంగా మార్తా  చదువు డిగ్రీ మొదటి ఏడాది మధ్యలోనే ఆగిపోయింది. అమ్మా,తాను, బతుకుతూ, తన కట్నం డబ్బులను తానే కూడబెట్టుకోవాల్సిన పరిస్ధితి మార్తాది. ఓ ప్రింటింగ్‌ ప్రెస్‌లో ప్రూఫులు దిద్దుతూ, కంపోజింగ్‌ నేర్చుకుని, ఉద్యోగం చేయటం మొదలు పెట్టింది. జీవితం యాంత్రికంగా  ఇట్లానే అనేక ఏళ్ళుగా, తాను బతుకుతున్నట్లనిపించేదామెకి. ఆమెకి పెద్దగా స్నేహితులెవరూ లేరు. వున్న ఒకరిద్దరిని కూడా ఎక్కువగా , కలిసేది కాదు.

ఆ ఉద్యోగంలో చేరిన ఏ రెండేళ్ల తరువాతో  అనుకోకుండా, ఓ సారి వాళ్ళ ప్రెస్‌కి లెనిన్‌చంద్ర వచ్చాడు. ఏదో కరపత్రం ప్రింటు చేయించేందుకు. కాలేజీ వదిలేసాక, అతనితో ఎదురుబడి మాట్లాటడటం అదే మొదటి సారి. ఏవో కబుర్లు సాగాయి. మొదట్లో పనుల మీదే పెస్‌కి వచ్చే వాడు. మార్తా కోసం పుస్తకాలు తెచ్చేవాడు. కొంచం అర్ధమయి, అర్ధంకాక ఆమె చదివేది. వాళ్ళిద్దరి మధ్యా సంభాషణ సాగేందుకు ఆ పుస్తకాలు మాధ్యమంగా వుండేవి. తర్వాత తర్వాత పనేం లేకపోయినా వచ్చేవాడు.

‘‘ఈ దారినే వెడుతున్నా. ఊరికే, చూసి పోదామని…’’ అంటూ బిడియంగా నవ్వే వాడు.అతడు అట్లా తన కోసమే, వస్తున్నాడన్న ఊహ ఆమెకి ఏదో తెలియని ఆనందాన్ని కలిగించేది. ఆమెకి అతడి పట్ల ఇష్టంలాంటిది కలగసాగింది. అతడికోసం ఎదురు చూడటంలో అనిశ్చిత, అతడు కనబడగానే  తనలో కలిగే కలవరపాటు, ఆమెకి కొత్తగా వుండేవి. ఒక్కోసారి వారాల తరబడి కనబడకుండా పోయేవాడు. డిగ్రీ పరీక్షలైపోయాక, ఇక అతను చదువు మానేస్తున్నా నన్నాడు. అతనితో మార్తాకి చనువు పెరిగింది. అప్పుడప్పుడూ, వాళ్ళిద్దరూ, ఏ శంకర్‌విలాస్‌ వద్దో, నాజ్‌ సెంటర్‌ వద్దో కలుసుకునే వారు. అరుదుగా, సినిమాకో, హోటలుకో వెళ్ళే వాళ్ళు.

అతనిది రేపల్లె దగ్గరి పల్లెటూరు.వ్యవసాయకుటుంబం.ముగ్గురన్నలు, ఇద్దరక్కలు. అతనే అందర్లోకీ చిన్న వాడు.

‘‘ఎందుకు నీ కట్లాటి పేరెట్టారు?’’ అంటూ నవ్వింది మార్తా.

‘‘నా పేరుకేంలే! మా నాన్న  ఓ అన్నకి చార్వాకుడు, మరో అన్నకి స్టాలిన్‌ అని పెట్టాడు.మా పెద్దక్క పేరు నాస్తిక కుమారి, ఇంకో అక్క పేరు స్వేచ్ఛాభారతి. మా పెద్దన్నకే ఎలాగో నాగన్నని పేరెట్టారు. ఆపేరు మా తాతది.’’

‘‘అయ్య బాబోయ్‌!’’ అంటూ గుండెల మీద చేయేసుకు, పడీపడీ నవ్వింది మార్తా. నవ్వినప్పుడు ఆమె బుగ్గల పై పడే చొట్టల కేసి చూస్తున్నా డతను.

‘‘నవ్వితే నువ్వు బావుంటావేం ’’ అన్నాడు తనకు తెలీకుండానే. ఆమె అదేం పట్టించుకోకుండా, ‘‘ నువ్విట్లా తిరిగితే మీ ఇంట్లో ఏం అనరా?’’

‘‘ఎందుకంటారు? రెండుతరాల కమ్యునిస్టు కుటుంబం మాది. మా తాత, నాన్నా… ఒక్క మా స్టాలిన్‌ అన్నకి తప్పా, అందరికీ పార్టీవాళ్లు ఇష్టమే. ‘ఆస్తిపాస్తులన్నీ కరిగించి మమ్మల్ని బికారెదవల్ని చేసావంటూ’ మా నాన్నతో తగువేసుకుంటాడు.’’ అతడి గొంతులో కొంచం అతిశయం ధ్వనించింది. అంత చొరవగా, ఆత్మవిశ్వాసంతో అతను కనబడేందుకు, వాళ్ళ ఇంట్లో, అతనికి దొరికిన స్వేచ్ఛే కారణమేమో అనుకుంది మార్తా.

కొంతమందితో  కలిసి పార్వతీపురం చుట్టు పక్కల గ్రామాల్లో సర్వే చేసేందుకెడుతూ. తనతోపాటు మార్తాని కూడా రమ్మని అడిగాడు చంద్ర. ‘‘నాలుగైదురోజులంటే, రాగలను’’ అంటూ బయలుదేరేందుకు సిద్ధమైందామె. అందరూ వెళ్ళినా, మార్తాని తీసుకెళ్లేందుకు ఆగిపోయాడతను. స్నేహితురాలి పెళ్ళికని అబద్ధంచెప్పి, బ్యాగు తీసుకుని చంద్రా గదికొచ్చింది.

ఆమె లెనిన్‌చంద్ర గదికి చేరుకొనేసరికి  చీకట్లు కమ్ముకున్నాయి. ఇంతకు ముందుకూడా అక్కడికి, వచ్చినా ఇలా వాళ్ళిద్దరే, ఆ గదిలో కూర్చునివుండటం మొదటిసారి. అందరబ్బాయిల గదిలానే ఎప్పుడూ చిందరవందరగా వుండే ఆ గది ఇప్పుడు కొంచం శుభ్రంగా సర్దివుండటం ఆమె గమనించింది. ఆ పని అతనే చేసాడనుకుంది.  ఆమె వస్తుందని లెనిన్‌చంద్ర  కూరముందే చేసాడు. ఆమె వచ్చాక ,బియ్యం పొయి మీద పెట్టి ‘‘ పెరుగు తెస్తా ’’ అంటూ బయటకెళ్ళాడు.

ఏవో పొట్లాలతో తిరిగి వచ్బాడు. ఈ లోగా అన్నం పొంగిపోతూ వుంటే, గెరిటతో కలిపి,  గంజి వార్చింది. భోజనాలయ్యాక, మార్తా సాయం చేయబోతే, వారించి, శుభ్రంగా గిన్నెలు తోమి, కడిగి పెట్టాడు చంద్ర.

వాళ్ళెక్కాల్సిన బస్సు రాత్రి పన్నెండిరటికి.

‘‘పుస్తకాలు తెచ్చిచ్చి,  పరీక్ష రాయమంటే, కనీసం ఫీజు కూడా కట్టలేదు నువ్వు?’’ నిష్టూరంగా అన్నాడు చంద్ర.

‘‘ ఏంచేయను? ఆ ప్రెస్‌లో, ఇంట్లో పనులతో తెమలటం లేదు చంద్రా! నాకసలు తీరిక దొరకటం లేదు. ఏం చేయమంటావ్‌ చెప్పు?’’

తెరచిన ఆ గది తలుపు ముందు పరుచుకున్న వెన్నెల చారను చూస్తూ అందామె. అతను మరేం అనలేదు. మెల్లిగా లేచి, మేకుకు తగిలించిన గుడ్డ సంచీ లోంచి, ఒక పొట్లం తీసి, ఆమె చేతుల్లో పెట్టాడు సంకోచంగా.

‘‘ప్లీజ్‌, ఏం అనద్దు’’

బాదం ఆకుల ఆ పొట్లాన్ని విప్పితే, ఆ పచ్చటి ఆకుల మధ్య తెల్లటి మల్లెపూల దండ, పరిమళాల్ని వెదజల్లుతూ… ఆ దండని చేతుల్లోకి తీసుకుని, చెంపలకానన్చుకొని ‘‘ఎందుకనను? ధ్యాంక్స్‌’’ అని నవ్వింది.

‘‘తిడతావేమోనని భయపడ్డాను. నీకు మల్లెపూలంలే ఇష్టవని అన్నావోసారి. బజార్లో కనిపిస్తే….’’ ఏ ప్రాధాన్యతా లేని సాధారణ విషయంగా, చెప్పేందుకతను ప్రయత్నించినా, అతనిలోని మృదుత్వపు కోణం అర్ధమయి, అతను మరింత దగ్గరగా వచ్చినట్లనిపించిందామెకి. ఆ పూలని ఇంకా దోసిట్లోనే పట్టుకొనివుందామె.

‘‘ప్రేమంటే ఏమిటి?నువ్వు నా పక్కనుంటే, నాకు ఆనందంగా, హాయిగా వుంటుంది రా’’ అంది దిగులుగా.

గోడకానుకుని  కాళ్ళుచాపుకు కూర్చుని మార్తాకేసి చూస్తున్న చంద్ర చూపు పక్కకు తిప్పుకొని  ‘‘ ఏమో? నాకేం తెలుసు? నాక్కూడా నీలానే అనిపిస్తుంది. నువ్వు గుర్తొస్తావ్‌ ఎప్నుడూ! నువ్వు నవ్వుతున్నప్పుడు ఇంకా బాగుంటుంది.

సొట్ట బుగ్గల పిల్లా!’’ అతడు అన్న తీరుకి మార్తాకి నవ్వొచ్చింది.

బస్సులో కిటికీ పక్కన కూర్చుంది మార్తా. ఆమె పక్కనే కూర్చున్నాడతను. అంత దగ్గరగా, అతడి స్పర్శ ఆమెకి కొత్తగా వుంది. ఆమె తలలో విరిసిన మల్లెపూల పరిమళం, అట్లా ఆమె తన పక్కన కూర్చొని వుండటం, అతనికి  హాయిగా వుంది. తెరచిన కిటికీలోంచి, మాయమవుతూ కనిపిస్తున్న చందమామని చూస్తున్న ఆమెతో ‘‘మాట్లాడు’’ అన్నాడతను గుసగుసగా.

‘‘ఏం మాట్లాడను? ఇట్లా ఎప్పటికీ నా పక్కనే వుంటావా?’’ అడిగిందామె.

‘‘ఊ!’’ అతడామె చేతిని, తన చేతుల్లోకి తీసుకొని, మృదువుగా నిమిరాడు.

‘‘చచ్చిపోయే దాకా వుంటావా?’’

‘‘చచ్చిపోయాక కూడా వుంటాను’’  అన్నాడామె చేయి గట్టిగా పట్టుకుని. ఆమె నవ్వింది తడికళ్లతో. అతను మరింకేం మాట్లాడలేదు.

తన చేతిలోని గుడ్డ సంచీని ఆమె వడిలో పెట్టి, దానిపై తలపెట్టుకు పడుకున్నాడు. ఆ చొరవకి, ఒక్క క్షణం ఆశ్చర్చపడి,అతడ్ని సరిగ్గా కూర్చోమని చెప్పాలనుకుని, అట్లా ఆగిపోయింది. ఆమెకే తెలీదు. ఆమె చేతివేళ్ళు అతని ఉంగరాల తలవెంట్రుకల మధ్య ఎట్లా చిక్కుకొని సుతారంగా కదిలాయో! ఆ రాత్రి మాటల కందని భావాలేవో, ఆమెలో కదలాడాయి. తన వడిలో నిశ్చింతగా నిద్రిస్తున్న అతడ్ని చూస్తూ, నిద్ర లేని రాత్రిని గడిపిందామె.ఇక తామిద్దరూ వేరువేరు కాదనే, ఎరుక హఠాత్తుగా ఆమెలో  కలిగింది.

అతనితోనూ, అతని స్నేహితులతోనూ గడిపిన ఆ ఐదు రోజులూ, వాళ్ళిద్దరికీ, విడిగా మాట్లాడుకునేంత సమయం దొరకలేదు. అంత మంది మధ్యా, వాళ్ళ కళ్ళు, ఒకరికోసం ఒకరు వెతుక్కొని, సంభాషించుకునేవి.

ఆమె వెనక్కి తిరిగి వచ్చాక, ప్రెస్సు, ఇల్లు, అంటూ రోజువారీ, దిన చర్యలో పడ్డా, ఇక ఆమె ఇంతకుమునుపు మార్తా మాత్రం కాదు. ప్రపంచం విశాలమైందని, తానెక్కడో, ఒక ఇరుకు మధ్య కూలబడి, బతుకుతున్నానని ఆమెకి అనిపించటం మెదలైంది. అప్పుడామె మెల్లిగా తన రెక్కల్ని చాచి పక్షిలా ఎగరడం మొదలెట్టింది. లెనిన్‌చంద్ర చేసేలాంటి పనుల్లో ఆమె క్రమంగా ఎక్కువగా  భాగం కావటం మెదలెట్టింది. వాళ్లిద్దరి మధ్యా చిగురు తొడిగిన ప్రేమ కూడా ఆమెలానే ఎదిగింది.

‘‘నేను వచ్చేసి, నీతో పాటూ వుంటా’’ నని చంద్రతో అనే మార్తా,

‘‘నేనూ మీలానే పని చేస్తా’’ అనే వరకూ వచ్చింది.

‘‘వాళ్ళతో ఎందుకు తిరుగుతావ్‌?’’ అంటూ మార్తాని తిట్టేది వాళ్ళమ్మ. అత్తమామలకు భయపడి, తాగి, తాగి చచ్చిపోయిన మొగుడుకి భయపడి అతను పోయాక,  ఇద్దరు ఆడపిల్లల్ని పెంచి, పెళ్ళిళ్ళు చేయలేనేమోనని భయపడి… జీవితం అతి జాగ్రత్తని, భయాన్ని, అవమానాల్ని, అనుమానాల్ని, ఆమెకి ఇచ్చింది. అలాంటి అమ్మ  మార్తా భుజానికి వేలాడుతున్న సంచీ పట్టుకు లాగుతూ ‘‘ నువ్వెళ్ళద్దే!’’ అంటూ ఏడ్చింది. ఆమె కన్నీళ్ళు తుడిచేందుకు విఫల ప్రయత్నం చేసి, చివరికి విసురుగా, సంచీ లాక్కొని, ఆ చీకటి రాత్రి కురుస్తున్న వర్షంలో తడుస్తు వెళ్ళిపోయింది మార్తా.

చర్చిలో ఏసుప్రభువుపై పాటలు పాడే మార్తా గొంతులో ఇప్పుడు నెత్తుటి పాటలు…వినేవాళ్ళ హృదయం ద్రవించేలా, కోపంతో రగిలిపోయేలా పాడేది. అలా పాడేప్పుడు ఆమెకి తెలీకుండానే పాటకి అనుగుణంగా, ఆమె మొఖంలో హావభావాలు మారిపోయేవి. అప్పుడు మార్తా అతనికి కొత్తగా కనపడేది. లెనిన్‌చంద్ర చీరాల ప్రాంతంలో, పనిచేసేందుకెళ్లి పోయాడు.
కొన్నాళ్ళకి ఆమె కూడా అటే వెళ్ళింది.ఒక రోజు వేటపాలెంలో వాళ్ళున్నప్పుడు, చుండూరులో దళితుల్ని ఎట్లా వెంటపడి వేటాడి  చంపారో, ఎవరో వార్త మోసుకొచ్చారు. వాళ్ళక్కడికి పరుగెత్తుకెళ్ళారు.

ఏం కాలం అది? ఆగ్రహంతో, రగిలిపోయిన దళితవాడ, పోలీసు క్యాంపులు, నింగినంటిన నిరసన జ్వాలలు, నినాదాలు, ఊరేగింపులు, సభలు, కాందిశీక శిబిరాలు, సామూహిక వంటశాలలు, ఆగక మోగే మాదిగ డప్పు, అగ్ని గీతాలు, నట్టనడి వీధిలో పాతిన శవాలు, దారిచూపుతున్న అంబేద్కర్‌ విగ్రహపు వేలు, వ్యూహాలు, ప్రతిఘటనలు, పోలీసుల తూటాల దెబ్బలకి, నెత్తురొడ్డి మరణించిన అనీల్‌ కుమార్‌ తెరిచివున్న కళ్ళు…. ఆ మహోద్రేకపు రోజుల్లో వాళ్ళిద్దరూ నిద్రాహారాలు మాని, గ్రామాలు కలియతిరిగారు.
అతను ఆగ్రహంతో నిలదీసి మాట్లాడుతుంటే, ప్రజలు శ్రద్ధగా వినేవారు. ఆమె అలసటలేకుండా పాడుతూనే వుండేది. కొన్ని నెలల తరువాత, ఇహ వాళ్ళక్కడ తిరగటం క్షేమం కాదనిపించాక, వాళ్ళక్కడి నుండి వెళ్ళి పోవాల్సి వచ్చింది.

మహబూబ్‌నగర్‌ చిట్టడవుల నుండి, రాయలసీమ జిల్లాలు తిరిగి, చివరికి నల్లమల అడవులకి చేరుకున్నారు వాళ్ళు. అక్కడే వాళ్ళ పెళ్ళి జరిగింది. పెళ్ళంటే మరేంలేదు. తుపాకులు, స్నేహితుల మధ్య, వాళ్ళందరి నవ్వుల మధ్య, అడవి ఆకుల, గడ్డిపూల దండల్ని మార్చుకున్నారు వాళ్ళు. ఆ తరువాత మరో రెండు గంటలకే, చంద్రా పనిమీద తన సహచరులతో కలిసి వెళ్ళిపోయాడు. మరోనెల రోజులకి కానీ, అతను తిరిగి రాలేదు. దూరంగా, చెట్ల మధ్య నుండి నడిచి వస్తున్న అతడ్ని చూస్తుంటే, ఆమె గుండెలు గుబగుబ లాడాయి.
అతను తిరిగి వచ్చిన రాత్రి  ఆ అడవిలో వెన్నెలాకాశం క్రింద అతడితో గడిపిన రాత్రి….వాళ్ళిద్దరూ, మిగిలిన వాళ్ళకి కాస్త దూరంగా వెళ్లారు. చెట్ల చాటున గడ్డి మొలిచిన నేలపై  గులకరాళ్ళను వాళ్ళిద్దరూ కలిసి ఏరేసారు. మార్తా  ప్లాస్టిక్‌ కాగితపు పట్టాని ఆ గడ్డిపై పరిచింది.

‘‘వుండు’’ అంటూ, అతడు కొంచం పక్కకెళ్ళి, కాసిన్ని పచ్చటి కొమ్మల్ని విరుచుకొచ్చాడు.

‘‘కొంచం మెత్తగా వుంటుంది’’ అంటూ నవ్వాడు. పరచిన ఆ పట్టాని తీసి, ఆ కొమ్మల పై మళ్ళీ పరిచిందామె. దానిపై కూర్చుని ‘‘ నిజమే’’ అంటూ ఆమె కూడా నవ్వింది.

ఆ శరత్‌కాలపు రాత్రి, అడవిలో, ఆ నీరవ నిశ్శబ్దం మధ్య, అతని చేతిపై తలపెట్టుకుని, దగ్గరగా జరిగి, అతని గుండెలపై ముద్దు పెట్టుకుని ‘‘ ఇక్కడ నేనున్నానా’’ అంది గుసగుసగా. అతడామెని మరింత దగ్గరగా లాక్కొన్నాడు.

‘‘అసలు నువ్వు నాకెందుక్కలిసావ్‌ అమ్మాయ్‌! నాపాటికి నేను ఎట్లానో వుండే వాడ్ని. ఇప్పుడు నీ గురించే ఆలోచనలు….’’ ఆమె అరచేతుల్ని తన మెఖానికి ఆన్చుకున్నాడు చంద్ర. ఆ పరమ ప్రశాంతమైన నిశ్శబ్ద క్షణాల్లో, ఎక్కడో ఆగి,ఆగి అరిచే పక్షుల అరుపుల మధ్య, గాలికి, ఆకులు చేసే చిరుమువ్వల సవ్వడి మధ్య, వాళ్లిద్దరూ ఒకటైయ్యారు.
ఆకాశంలో వెన్నెల కురిపిస్తున్న చందమామని, తన వొడిలో పసివాడిలా పడుకున్న తన చంద్రుడినీ ఆ రాత్రి మేల్కొని చూస్తున్న ఆమెకి ఏదో తెలియని దు:ఖం లోలోన సుళ్ళుతిరిగి  కళ్ళు చెమర్చాయి. ఆమె బుగ్గలపై జారిన కన్నీటి తడి, అతని మునివేళ్లకు తాకి,‘‘ఏడుస్తున్నావా మార్తా!’’ అంటూ గభాలున లేచి కూర్చున్నాడు చంద్రా.

‘‘ఎందుకో చాలా దిగులుగా వుంది రా! చచ్చి పోవాల్సి వస్తే, నేనే నీకన్నా ముందు చచ్చిపోతాను. నువ్వు లేకుండా నేను బతకలేనురా చంద్రా!’’ అతని భుజం పైన తలవాల్చి, మార్తా నిజంగానే ఏడుస్తోంది నెమ్మెదిగా.

‘‘ఏడవకు మార్తా! నువ్వు ఏడిస్తే, నేనసలు భరించలేను.ప్లీజ్‌, మార్తా!’’ అతని గొంతులోనూ, దు:ఖం తారట్లాడిరది. చివరికామే, కళ్ళు తుడుచుకుని, నవ్వి,

‘‘చస్తే, ఇద్దరం కలిసే చద్దాం. ప్రామిస్‌!’’ అంటూ చేయి చాచింది. అతడామె చేతిలో చేయివేసాడు చిన్నగా నవ్వి.

అట్లా వాళ్ళు  వాళ్ల మెదటి రాత్రి, మృత్యువు గురించి మాట్లాడుకొని, నిలువెత్తు వృక్షాల నీడల జాడల నడుమ, ఒకరినొకరు పెనవేసుకుని నిద్రించారు. అట్లా వాళ్ళుకలిసి, ఐదారు రోజులకన్నా లేరు. అతను మళ్ళీ వెళ్ళిపోయాడు. వెడుతున్న అతడికి ఆమె జాగ్రత్తలు చెప్పింది.

అది మొదలు వాళ్ళనేక సార్లు, పనుల నిమిత్తం విడిపోతూ, కలుస్తూ గడిపారు.

అడవులు, పల్లెలు, ఆదివాసీ గూడాలు, ఒక ప్రాంతం నుండి, మరో ప్రాంతం… దూసుకు పోయే తూటాలు, త్రుటిలో తప్పే ప్రాణాపాయాలు,దాడులు, చుట్టివేతలు, సహచరుల అనివార్య, అకాల మరణాలు, అనారోగ్యాల మధ్య, తామిద్దరూ ఇంకా జీవించే వుండగలగటం వాళ్ళిద్దరికీ వింతగా వుండేది. వాళ్ళ పని ఇంకా పెరిగింది. ప్రమాదకరమైన, అత్యంత కీలకమైన పనుల్లోకి వాళ్ళు వెళ్ళారు.

అప్పుడు వాళ్ళు చిన్న, చిన్న పట్టణాలు, మహానగరాల్లోని జనారణ్యం లో రకరకాల మారు పేర్లతో. చిన్న చిన్న వృత్తులలో జీవించటం మొదలు పెట్టారు. అలాంటి కొత్త జీవితం కొంత కాలానికి బయటి రాష్ట్రంలో మొదలు పెట్టాల్సి వచ్చినప్పుడు, మార్తా పట్టుదలగా హిందీ నేర్చుకుంది. తమ రహస్య  స్ధావరం మీద ఎప్పుడు దాడి జరుగుతుందో, ఇంటి నుండి బయటకెళ్ళిన వాళ్ళు మళ్ళీ, తిరిగి వస్తారో రారో తెలియని స్థితి….ఒంటరితనం, మాట్లాడేందుకు ఎవరూ వుండకపోవటం, అనుక్షణం అప్రమత్తత, ఆందోళణ…..మార్తాకి తెలియని భయాన్ని, దిగులును కలిగించేవి. పూనా, భోపాల్‌, సూరత్‌ , అహమ్మదాబాద్‌… ఇట్లా తిరిగి,తిరిగి వాళ్ళు జలంధర్‌కి చేరుకున్నారు. ఇక్కడ లెనిన్‌చంద్ర  సంజీవ్‌గా  మార్తా అనిత గా తమ పేర్లు మార్చుకున్నారు. అక్కడొక మెకానిక్‌  షెడ్డులో, యంత్రాల విడిభాగాలు తయారుచేసే ఓ పంజాబీ యజమాని కింద పనిలోకి కుదిరాడు చంద్రా. పైకి  యజమానిగా వ్యవహరించే ఆ పంజాబీ వ్యక్తికి, ఆంధ్రా నుండి వచ్చిన మరో రెండు జంటలు కూడా  పనిలో సాయపడేవి.

మరి కొన్నాళ్ళకి  అనేక యుధ్ధముల ఆరితేరిన’ జతిన్‌దా ఈ బృందానికి నాయకుడిగా వచ్చి, వాళ్ళతో కలిసాడు. అక్కడ వాళ్ళంతా ఆయుధాల విడిభాగాల్ని తయారుచేసి, చేరాల్సిన గమ్యస్ధానాలకి రవాణా చేసేవారు. జలంధర్‌ కి వచ్చాక మార్తా తరచూ అనారోగ్యం పాలౌతోంది. మాట్లాడటం పూర్తిగా తగ్గించేసింది. డాక్టరు దగ్గరి కెడదామంటే, వద్దంటూ దాటవేసేది. చివరికి ఎలాగోలా తీసుకువెళ్లి చూపిస్తే  గర్భసంచీకి పుండు పడినట్లుందనంటూ పరీక్షలు చేయించమన్నారు. ఈమధ్య  చంద్రకి అసలు తీరికలేకుండా పోయింది. ఒక్కోసారి రాత్రింబవళ్ళూ, షెడ్డు లోనే వుండాల్సి వచ్చేది. మార్తా ముభావంగా వుండటాన్ని గమనించినా, ఆమెతో తీరిక చేసుకుని మాట్లాడాలనుకుంటున్నా, వారం రోజులుగా సమయం దొరకలేదతనికి. ఆరోజు ఎలాగైనా మార్తాతో మాట్లాడాలని తొందరగా ఇంటికొచ్చాడు చంద్రా.

ఎంతోసేపు అతనామెని బతిమాలాక,

‘‘ఇట్లా నేనిక ఉండలేను. ఈ నాలుగేళ్ళ కాలంలో పేరుకి నువ్వూ  నేనూ కలిసి వున్నట్లే కానీ, ఎంతో దూరంగా వున్నట్లనిపిస్తోందినాకు.’’ అంది మెల్లగా మార్తా.

‘‘అర్థంకాలేదు?’’

‘‘ మనిద్దరం సహచరులుగాకాక, మామూలు అర్థంలోలా, భార్యాభర్తల్లా… బయటికెళ్ళి పనిచేసే భర్తలా నువ్వూ, వంటచేసి, ఇల్లు చూసుకునే భార్యలా నేనూ.. ఎందుకిట్లా, నాకేం బాలేదు’’ అంటూ దిగులుగా నవ్వింది మార్తా.

‘‘నువ్వు చేస్తుంది కేవలం అదే కాదు కదా! నువ్వు చేస్తున్న ఇతర పనులు కూడా ముఖ్యమైనవే కదా! ’’ అంటూ అతనేదో చెప్పబోతే, మధ్యలో కల్పించుకొని

‘‘ఇంతకు మునుపు, ఇంతటి ఆందోళణ, దిగులు లేదు. ప్రతి క్షణం ఇంత భయంతో కూడిన  ఎదురుచూపులు లేవు. ఇంతకన్నా లోపలే నయం’’ అంది నిర్లిప్తంగా.

అతనికి ఏ మనాలో తోచలేదు. ఈ మానసిక స్ధితి నుండి నువ్వు బయటపడాలని చెబుదామనుకొని ఊరుకున్నాడతను  ఆ చిన్న గదిలో  గోడకి ఆనుకుని నేలపై కూర్చున్నవాళ్ళిద్దరూ మాట్లాడుకునేందు కేమీ లేనట్లు మౌనంగా వుండి పోయారు.

సూర్యుడు పడమటి ఆకాశంలోకి కుంకుతున్న ఆ వేళ  లేత ఎరుపు,నారింజ,పసుపు రంగుల వింత కాంతి కమ్ముకున్న ఆకాశాన్ని, కిటికీ ఊచల సందునుండి వాళ్లిద్దరూ నిశ్శబ్దంగా చూస్తున్నారు. ఆమె అలసిపొయినట్లు అతన్ని ఆనుకుని,  భుజంపైన తలవాల్చింది. ఆమెలోని ఆ ఉదాసీనతను భరించటం అతనికి కష్టంగా అనిపించింది.

‘‘నువ్వు కొన్నాళ్ళ పాటు కనీసం, నీ ఆరోగ్యం మెరుగుపడే వరకన్నా ఎటన్నా వెళ్ళి రెస్టు తీసుకుంటే బావుంటుంది.’’
అతని చేతివేళ్ళను మూసి తెరుస్తూ ఆడుకుంటున్న మార్తా,

‘‘అప్పుడు నువ్వు నాతోపాటూ వుండవు కదా!’’

‘‘ ఇంత పొసెసివ్‌నెస్‌ పనికి రాదు మనకి. ఆ తరువాత బాధని తట్టు కోవడం కష్టం.’’

మార్తా ఏమీ మాట్లాడకుండా, అతని రెండు చేతుల్ని లాక్కుని తనచుట్టూ తిప్పి, తలకొంచం పైకెత్తి అతనికేసి చూస్తూ, బుంగమూతి పెట్టింది. ముప్ఫయి ఏడేళ్ళ మార్తా పెదవులపై చప్పున ముద్దు పెట్టాడు చంద్ర.

ఆ మర్నాడు  చంద్రకి ఇష్టమని  టమాటా పప్పు చేసింది. చంద్ర ఆమ్లేట్లేసాడు. పదింటికల్లా వాళ్ళిద్దరూ భోజనాలు చేసేసారు. అతను పనికెళ్ళిపోయాక, ఆమె డాక్టరు చేయించమన్న పరీక్షలు చేయించుకునేందుకు బయలుదేరింది.  మార్తా  ఆసుపత్రికి వెళ్ళేసరికల్లా  ముందుగా అనుకున్నట్లుగానే, శైలజ రిసెప్షన్‌ వద్ద ఎదురుచూస్తున్నది. ఆమె కూడా మార్తా వాళ్ళలానే, మరో ప్రాంతం నుండి వచ్చి, వాళ్లతో పాటు పనిచేస్తోంది.

చంద్ర పనిచేసే ఆ షెడ్డు అంత రద్దీగా లేని ఓ మైయిన్‌ రోడ్డు కి ఆనుకుని వుండే సందులో చిట్టచివరకి వుంటుంది. రేకుల షెడ్డుకి ఓ మూల వాచ్‌మెన్‌ కోసం కట్టిన రెండుగదుల్లో కాపలాదారుల హోదాలో ఆంధ్రా నుండి వచ్చిన భార్యాభర్తలు, రాజు, అరుణలు కాపురం పెట్టారు. చంద్ర లోపలికి అడుగు పెట్టేటప్పటికి  మిగిలిన వాళ్ళంతా గమ్యస్ధానానికి పంపాల్సిన సామాన్లు ప్యాకింగ్‌ చేస్తూ హడావిడిగా వున్నారు. అరుణ అందరికీ టీ తీసుకొచ్చింది. చేస్తున్న పని ఆపి, అంతా టీ తాగుతూ వుంటే, రాజు ట్రాన్సపోర్టు ఆఫీసుకెళ్ళి, ఇవ్వాళ్ళ వాళ్ళు సరుకు పంపేలా వుంటే, ట్రాలీ మాట్లాడుకొని వస్తానని వెళ్ళాడు.

పన్నెండుగంటకి జతిన్‌దా కూడా వచ్చాడు. మరో అరగంటకి గేటు దగ్గర ఏదో చప్పుడవుతూ వుంటే, చంద్రా  షెడ్డు  వాకిలి దాటి బయటకు రాబోయాడు.ఏం జరుగుతుందో అర్ధమయ్యేలోగా కన్నుమూసి తెరిచే లోగానే  పెద్దగా అరుస్తూ, సాయుధ పోలీసులు వాళ్ళని చుట్టుముట్టారు. బూతులు, కేకలు, తుపాకులను  తిరగేసి, బూటుకాళ్ళతో తన్నుతూ వాళ్ళని బయటకు ఈడ్చుకొచ్చారు. షెడ్డుకు కాస్త ఎడంగా వున్న గదిలో వంట చేస్తున్న అరుణ  ఈ హడావిడిలో మెల్లిగా తప్పుకోవాలని చూసింది కానీ, ఓ పోలీసు ఆమెని చూసి, తన్నుతూ, జుట్టు పట్టుకు ఈడ్చుకొచ్చాడు. వాళ్ళందరినీ, ఓ మూల కూలేసారు. టాన్సపోర్టు ఆఫీసుకెళ్ళాడు కాబట్టి,  కనీసం రాజు పట్టుబడి వుండడని అనుకున్నాడు చంద్ర. కానీ అతడ్ని టాన్సపోర్టు ఆఫీసు దగ్గరే పట్టుకొని, నెత్తుర్లు కారేలా కొట్టి జీపులో కూర్చోబెట్టారన్న సంగతి  అతని తెలీదు. చంద్రా ఆలోచనలు వేగంగా పరుగెత్తుతున్నాయి. మార్తాకి, ఇతరులకి ఈ కబురు వెడుతుందా, లేక ఇక్కడికిక్కడే తమని కాల్చేస్తారా… ఆసుపత్రి నుండి వచ్చాక, మార్తాని కలుస్తానన్నాను కదా…

అక్కడి హడావిడి, పోలీసుల అరుపులకి చుట్టుపక్కల జనం గుమికూడారు.

ఎక్కువసేపు వాళ్ళని అక్కడే వుంచటం ఎందుకనుకున్నారేమో  పోలీసులు, వాళ్ళని ఆ సన్నటి ఇరుకు సందు నుండి బయటకు నెట్టుకుంటూ మెయిన్‌ రోడ్డు పైన ఆపిన వ్యాన్ల వద్దకు తీసుకు వస్తుంటే, వాళ్ళంతా గట్టిగా నినాదాలు ఇవ్వడం మొదలెట్టారు. సరిగ్గా అప్పుడే మైయిన్‌ రోడ్డు దాటి, సందులోకి వచ్చేందుకు నిలబడ్డ, మార్తా,  శైలజలకి ఆ నినాదాలు వినిపించాయి. వాళ్ళక్కడే ఆగిపోయారు. శైలజ ఆందోళనగా, మార్తా చేయిని గట్టిగా పట్టుకుంది. వాళ్ళముందు మరికొందరు పాదచారులు నిలబడి, ఆ గొడవని ఆశ్చర్చంగా చూస్తున్నారు. పోలీసు వ్యానులోకి వాళ్ళని ఎక్కిస్తుంటే, ఎందుకో వెనక్కి తిరిగిన చంద్రాకి రోడ్డుకు అవతలి పక్కన నిలబడ్డ మార్తా, శైలజలు కనపడ్డారు. మార్తా నిర్ఘాంతపడి అతడికేసి చూస్తోంది. వాళ్ళిద్దరి చూపులూ లిప్తపాటు  కలుసుకున్నాయి. మరుక్షణం శైలజ, మార్తా చేయి పట్టుకుని,అక్కడినుండి మెల్లిగా కదిలింది. ఎలాంటి ఉద్రేకం, తొందరపాటూ, ఆందోళనా, మొఖాల్లో, కనపడనీయకుండా, చేతిలో బుట్టతో, ఏ పచారీ కొట్టుకో,బట్టల షాపింగ్‌కో వెడుతున్నట్లుగా వాళ్ళు వెళ్ళారు. కొంచం దూరం వెళ్ళాక, వాళ్ళు వడివడిగా నడిచారు. నడుస్తూనే వాళ్ళు గబగబా మాట్లాడుకున్నారు.

వాళ్ళ గుండెలు వేగంగా కొట్టుకున్నాయి. ఏంచేయాలి?  ఏంచేయాలి?  ఏంచేసినా నిముషాల్లో చేయాలి. వాళ్ళ ప్రాణాలు కాపాడబడాలంటే, వాళ్ళని పోలీసులు పట్టుకున్న సంగతి వెంటనే, బయటి ప్రపంచానికి తెలియాలి. మరింత హాని జరక్కూడదంటే, వెళ్లాల్సిన చోట్లకి కబురు వెంటనే వెళ్ళాలి.దానితో పాటూ, తాము అక్కడి నుండి తప్పుకోవాలి. మాయమై పోవాలి…. కొంత దూరం వెళ్ళాక, వాళ్ళు, ఇలాంటి సందర్భాల్లో, సమాచారం ఇవ్వాల్సిన మనిషికి ఫోన్‌ చేసి అతడికి అర్ధమయ్యే రీతిలో వివరించారు. ఇక వాళ్ళిద్దరూ వాళ్ళ ఇళ్ళకి  వెనక్కి వెళ్ళలేదు. ఎక్కడ ఏ రకపు నిఘాలు వాళ్ళకోసం ఎదురుచూస్తూ వుంటాయో తెలీదు. కాబట్టి వాళ్ళు బస్‌స్టాండ్‌లకీ, రైల్వే స్టేషన్‌లకి నేరుగా వెళ్ళ కూడదను కున్నారు. మార్తా వైద్య పరీక్షలకని తెచ్చుకున్న  డబ్బుల్లో మిగిలిన పదిహేను వందలు, శైలజ దగ్గర మరో ఎనిమిది వందలు, అంతే వాళ్ళ వద్ద వున్న డబ్బులు. వాళ్ళిద్దరూ సిటీ బస్సు పట్టుకుని, ఓ సెంటర్‌ లో దిగి, అక్కడి నుండి, పక్క టౌనుకు వెళ్ళే ప్రైవేటు జీప్‌ ఎక్కి, అక్కడినుండి రెండు, మూడు బస్సులు మార్చి, రాత్రి పదిగంటలకి చేరాల్సిన గమ్యస్థానానికి చేనుకున్నారు.

ఆ మరునాటి ఉదయమే వాళ్ళిద్దరినీ, వేరువేరు చోట్లకి పంపారు. గట్లుతెగి  పడ్డట్లు, మరో రెండు రాష్ట్రాలలోనూ ఏక కాలంలో పోలీసులు దాడులు చేసారనీ, పెద్ద సంఖ్యలో ఆయుధాలు, వాటి విడిభాగాలు దొరికినట్లు, ఫ్యాక్టరీలలో వాటిని తయారు చేస్తుండగా దాడిచేసి పట్టుకున్నట్లు పత్రికల్లో వార్తలొచ్చాయి. పట్టుబడ్డవాళ్ళని  చంపరిక, అని ఊపిరి పీల్చుకుంది మార్తా. మరింత పాడైన ఆరోగ్యంతో,తీవ్ర రక్తస్రావంతో బాధపడుతున్న మార్తాకి ఆపరేషన్‌ చేసి గర్భసంచీ తొలగించారు. ఆరునెలల విశ్రాంతి తరువాత  చిక్కిశల్యమైన మార్తా  వెన్ను నొప్పితో బాధపడుతూ, మళ్ళీ అడవిలోకెళ్ళి పనిచేయలేక, బయటవుండి పనిచేయడం క్షేమం కాక  ఏంచేయాలో తోచనిస్ధితిలో పడింది.

కొంత కాలం ఇంటికి వెళ్ళిమని సలహా ఇస్తే, ఎక్కడికి, ఏ ఇంటికి వెళ్ళాలో అర్దం కాలేదు మార్తాకి. చివరికామె అల్లుడు, కూతురుతో పాటూ  దాచేపల్లిలో వుంటున్న వాళ్ళ అమ్మ దగ్గరికెళ్ళింది. రహస్య జీవితంలో ఆమె వాళ్ళని నాలుగైదు సార్లు కలిసినా, వాళ్ళతో గడిపిన సమయం మాత్రం కొన్ని గంటలే. ఆమె రాకకి అక్కా, అమ్మా భయపడ్డా, వాళ్ళ బావ మాత్రం స్వాగతించాడు. అతనికి మార్తా రాజకీయాల పట్ల గొప్ప గౌరవం వుంది. ఆమె ఎవరో, ఎటువంటి పనిలో ఆమె భాగం పంచుకుందో మార్తా ఎవరితోనూ నోరువిప్పి చెప్పలేదు. చంద్రతో ఆమెకి పెళ్ళయిన విషయమూ, అతను జైల్లో వున్న విషయమూ బయటి ప్రపంచంలో తెలిసిన వాళ్ళు అతి తక్కువ మంది. ఆ సంగతులు బహిరంగంగా,  ప్రస్థావించటం ప్రమాదమన్న సంగతికూడా వాళ్ళకి తెలుసు. అయినా మెదట్లో, ఆమె ఇంట్లోంచి బయటకు వచ్చేదికాదు.

చివరికి ఓ తెలిసిన లాయరు ఎలాంటి కేసులూ ఆమె పైన  లేవు కాబట్టి,  మామూలుగా తిరగమని ఇచ్చిన సలహాని ఆమె  పాటించింది.

దాచేపల్లి గుంటూరులో జరిగిన ఒకటి, రెండు సభలకి, ఊరేగింపులకి  వెళ్లింది. అక్కడ ఆమె అనామకంగా, కొత్తగా అలాంటి చోట్లకి వస్తున్న దానిలా వుండేది. ఓసారి ఏదో సమస్యపై , మరో ముప్ఫయి మందితో పాటూ అరెస్టు కూడా అయింది.  ఆమెని పోలీసులు ఏమాత్రం   పట్టించుకోలేదు. అక్కడికి ఆమె కధ ఎవరికీ అనుమానం రాకుండా  ముగిసింది.
చివరికి మార్తా వాళ్ళ బావగారు తిరుపతిలో తెలిసినవాళ్ళ స్కూల్లో క్లర్కుగా  ఉద్యోగం ఇప్పిస్తే  చేరిపోయింది. కొంతకాలం పాటు ఆమె అట్లా వుండటమే మంచిదన్న చిన్న ఉత్తరం ఓ నాయకుడి నుండి ఆమెకి అందింది. ఇన్నాళ్ళూ బతికిన తన ప్రపంచానికి దూరమై ఇలాంటి జీవితం గడపడం ఆమెకి చాలా కష్టంగా, ఊపిరాడకుండా వుండేది. ఇక్కడి మనుష్యులు, వాళ్ళ ప్రవర్తన, ఆ కృత్రిమత్వం ఆమెకి అర్దమయ్యేవి కావు. లోలోన దు:ఖం గడ్డకట్టిన మార్తాకి, లెనిన్‌చంద్ర పక్కన లేని మార్తాకి, తనలో నుండి ఏదో ఖాళీ అయి, డొల్లలా మిగిలినట్లు బాధపడే దిగులు కళ్ళ మార్తాకి నీటి నుండి బయట పడిన చేపపిల్లలా జీవిస్తున్నట్లుగా అనిపించేది.

ఎవరి తప్పూలేకుండానే, జరిగిన ఒక చిన్న పొరపాటు, చివరికి ఎంతటి నష్టాన్ని, భీభత్సాన్ని ఎందరెందరి జీవితాల్లో నింపిందో అనుకునేది మార్తా. ఏదో అక్కడ దొరికారు కాబట్టి వాళ్ళట్లా ప్రాణాలతో మిగిలారు కానీ, అదే ఆంధ్రాలో అయితే, అందరినీ కాల్చిపడేసే వారనేవాళ్ళంతా.

జలంధర్‌  షెడ్డునుండి రెగ్యులర్‌గా విడిభాగాల బండిళ్ళు ఓ టౌను సెంటరు లోని టాన్సపోర్టు ఆఫీసుకి వెళ్ళేవి. అక్కడినుండి ఒక వ్యక్తి వాటిని తీసుకొని మరో చోటికి తరలించే వాడు. అతను అనుకోకుండా అరెస్టయినా, తనుచేసే పని తన వివరాలను బయట పెట్టలేదు. పోలీసులు అతని పై ఏదో పెట్టీ కేసు పెట్టి రిమాండుకు పంపారు. తను ఇలా ఇరుక్కుపోయానని తన వాళ్ళకి కబురు పెట్టేందుకు అతనికి వీలుకాలేదు. ఈలోగా  నెలరోజులు దాటినా తీసుకుపోని ఆ బండిళ్ళలో ఏ ముందో చూసేందుకు అందులో పనిచేసే ఇద్దరు పనివాళ్ళు  ప్రయత్నించారు. బయటపడ్డ ఆ వస్తువులేమిటో వాళ్ళెవరికీ అర్థంకాలేదు కానీ, వాళ్ళ యజమానికి అర్ధమై పోలీసులని పిలిచాడు. అవి ఎక్కడినుండి వచ్చాయో, పోలీసులు తీగలాగారు. అట్లా డొంకంతా కదిలింది.

అట్లా లెనిన్‌చంద్రని, అతని సహచరుల్ని పోలీసులు పట్టుకున్నారు. వాళ్ళంతా చిత్రహింసల్ని తట్టుకుని నిలిచారు. కాబట్టే మార్తా, శైలజ, ఇంకా మరెందరో కాపాడబడ్డారు. మరిన్ని నష్టాలు జరగకుండా ఆగాయి. అక్కడి పోలీసులు చంద్రా వాళ్ళ కేసులో ఇంకా దొరకని  పేర్లు తెలీని వాళ్ళకోసం వెతకటం ఆపలేదు.

చంద్రా వాళ్ళ కేసు వాదించేందుకు అక్కడి లాయర్లకు సహాయపడేందుకు  హైదరాబాదు నుండి ఓ వకీలు వెళ్ళేవాడు. విషయం కనుక్కునేందుకు  ఆ వకీలును కలిసేందుకు చంద్రా వాళ్ళన్నయ్య  నాగన్న ఎప్పుడన్నా  హైదరాబాదు వెళ్ళే వాడు. చంద్ర యోగక్షేమాలు తెలుసుకునేందుకు , విజయవాడలో వుండే చంద్రా బంథువుల ఇంటికి అప్పుడప్పుడూ వచ్చేది మార్తా. అక్కడికి చంద్రా వాళ్ళన్నయ్య నాగన్న  వచ్చి కలిసేవాడు.

చంద్ర కేసు నడిచిన ఈ ఏడేళ్ళలో, అతను జైల్లో వున్న తమ్ముడిని మూడుసార్లు మాత్రమే కలవగలిగాడు. దేశద్రోహం, అక్రమ ఆయుధాల తయారీ, సాయుధ కుట్ర వంటి తీవ్ర నేరారోపణలున్న ఆ కేసుల్లో వాళ్ళెవరికీ  బెయిలు దొరకలేదు. పోలీసుల కాపలా మధ్య, కటకటకాల జాలీ వెనుక నిలబడ్డ తమ్ముడితో అరగంట మాట్లాడేందుకు అతనికి అనుమతి దొరికేది. అందరిలోకీ చిన్నవాడైన ఆ తమ్ముడి పట్ల నాగన్నది పుత్రవాత్సల్యం. అట్లా కలిసినప్పుడు మార్తా ఎలావుందని అడిగాడు చంద్రా.

ఆమె తిరుపతిలో ఉద్యోగంచేసుకుంటూ, అనామకంగా బతుకుతుందని నాగన్న అన్నప్పుడు చంద్రా కళ్లనుండి రాలిపడ్డ కన్నీటి చుక్కలను తుడిచేందుకు చేయి చాచిన నాగన్నకి ఇనుపజాలీ అడ్డుగా నిలిచింది.

‘‘ఆయమ్మాయికేదేనా చెప్పేదా?’’

అలా అడిగిన నాగన్నకి ఏం జవాబు చెప్పాలో తోచక ఒక్కనిమిషం మౌనంగా వుండి దీర్ఘంగా నిట్టూర్చి, ‘‘ నేను బాగానేవున్నాను. తనని ధైర్యంగా వుండమని చెప్పు. తన ఆరోగ్యం జాగ్రత్తని చెప్పు.’’ అన్నాడు చంద్రా.

ఆమె పట్ల అతడి ఆదుర్దాని,  ప్రేమని, దిగులును, నిద్రపట్టని తన సుదీర్ఘరాత్రులను గురించి చెప్పేందుకు అది సమయము,సంధర్భమూ కాదని అతనికి అనిపించింది.

అతడు చెమర్చిన కళ్ళతో చెప్పిన ఆ పొడిపొడి మాటల్ని నాగన్న మార్తా కోసం మోసుకొచ్చాడు.

కలిసినప్పుడల్లా, లాయరేమన్నాడు  చంద్రా ఎలావున్నాడు అంటూ పదేపదే అడిగే మార్తాకీ తెలుసు సమాధానాలు క్లుప్తంగానే వుంటాయని. కానీ అతను నాగన్నకి చెప్పలేకపోయిన అనేక సంగతుల్ని ఆమె ఊహించుకునేది.

ఆమె అంతరాంతరాలలో అతనితో జరిపే నిరంతర సంభాషణ ఆమెకి మాత్రమే తెలుసు. తను ఏం ఆలోచిస్తుందో, అతడి కోసం కానరాని దారుల్లో ఎలా వెతుక్కుంటుందో, అతడు లేకపోవటం అంటే తనకేమిటో అతనికి ఎట్లా చెప్పను అనుకునేది మార్తా. మళ్ళీ అతను కూడా తనలాగే దిగులు పడుతుంటాడు కదా! ఆ జైలు గదిలో అలా నిర్వ్యాపకంగా, తనకే కాదు, అన్నింటికన్నా మిన్నగా తలకెత్తుకున్న ఉద్యమానికి దూరంగా…. అట్లాంటి ఆలోచన రాగానే ఆమె కళ్ళు చెమ్మగిల్లేవి.

వాళ్ళు ఇల్లు విడిచి వెళ్లిపోయేటప్పుడు, వాళ్ళ రూపురేఖల ఆనవాళ్ళు శత్రువుకు చిక్కకూడదని, వాళ్ళ వాళ్లందరిళ్ళలోనూ వెతికి వెతికి మరీ, తమ ఫోటోలన్నీ కాల్చివేసారు. లెనిన్‌చంద్ర రూపం ఇప్పుడు ఆమె మనోఫలకం పైన తప్ప మరెక్కడా లేదు. కటకటాల వెనుకనున్న అతని ఫోటో ఎలా సంపాదించాలో ఆమెకి తెలీదు.

ఏడు సంవత్సరాల సాటు  విచారణ జరిగాక, చంద్రా, అరుణ మిగిలిన అందరికీ ఆరు కేసుల్లో, ఆరు యావజీవ శిక్షలు పడ్డాయి. ఆ వార్త విన్న రోజున మాత్రం మార్తా చాలా సేపు ఏడ్చింది.ఎక్కడో మిగిలిన చిగురంత ఆశ కూడా ఆవిరై సోయినందుకు  వాళ్లతోపాటు, తాను లేనందుకు. రైలు విజయవాడ చేరుకొంటోంది. చీకటి పలచబడుతూ, వెలుగు రేకలు విచ్చుకుంటున్న ఆ ప్రాతఃవేళ తాను ఆఖరి సారి చూసిన చంద్రని గుర్తు తెచ్చుకునేందుకు ప్రయత్నించింది

రైలు దిగి, పొగమబ్బులు కమ్ముకున్న ఆ ఉదయపు చిరుచిరు చలిలో, దగ్గరలోనే వున్న చంద్రా బంధువులింటికి మార్తా నడుస్తోంది.

ఆమె అక్కడికి వెళ్లే సరికి నాగన్న ఆమె కోసం ఎదురు చూస్తున్నాడు. మామూలు పరామర్శలు, యోగక్షేమాలూ, అయ్యాక  అతను ఆమె చేతికో ఉత్తరం ఇచ్చాడు. కేసు అప్పీలు  కోసం లాయరు వెళ్లినప్పుడు  చంద్రా ఎలాగో వీలు చేసుకుని నాలుగు లైన్లు రాసి. ఆ ఉత్తరం మార్తాకి అందించమన్నాడట. అన్నేళ్లకి అతడు కష్టంమీద ఆమెకి రాసి పంపిన మెదటి ఉత్తరమది.
వణుకుతున్న చేతులలో, ఉద్వేగంగా ఆ కవరు అందుకుని, పెరట్లోని, మామిడి చెట్టు క్రింది అరుగు మీద కూర్చుని మెల్లిగా విప్పింది.

‘నువ్వు నాకోసం ఎదురుచూడటం, చాలా బాధ కలిగిస్తుంది. నేనిక ఎన్నటికీ రాలేనేమో! ఎవరో ఒకరికి ఎడబాటు శాశ్వతమయ్యే చోట, మరొకరు కొత్త జీవితాన్ని ప్రారంభించాలి. నేనిక లేననుకొని ముందుకెళ్ళు. నాకోసం నువ్వు చేసే ఏ ప్రయత్నాలైనా నిన్ను కూడా శాశ్వతంగా నాలా స్వేచ్ఛ లేని చీకటి ప్రపంచంలోకి విసిరేయవచ్చు. అది నాకెంత మాత్రం ఇష్టంలేదు. పైగా అది అనవసరం కూడా! ఇది నా ఆఖరి వీడ్కోలేమో కూడా! ఒక్క మాట. నాలోపలి స్వప్నం ఇంకా మరణించలేదు. నా కిటికీ ఊచలవెనుక కత్తిరించబడ్డ ఆకాశంలో అప్పుడప్పుడూ కాసిన్ని మబ్బుతునకలు, నక్షత్రాలు కనపడుతూనే వున్నాయి…. ఇక నేను నీకేం కాకూడదనుకునే నేను. ’’

ఆమె కళ్ళలో నీళ్ళు నిండాయి. సంబోధనా, సంతకం లేని ఆ వుత్తరాన్ని  ఆమె ఎన్ని సార్లు చదువుకుందో లెక్క లేదు.

‘‘ ఎదురు చూపేందుకేమీ లేదు నాకు. కానీ నీకోసం మనం కలిసి కన్న కలకోసం,ఇంకా  నేను అలాగే వున్నానన్న ఆశ నీకు ఊరటకలిగిస్తుందో, దు:ఖ్ఖాన్నే కలిగిస్తుందో నాకు తెలియదు. చావుబతుకుల మధ్య సందేహంలా నువ్వూ  నేనూ ఇలా మిగిలున్నాం. ఈ బయటి ప్రపంచంలో నేనిలా వున్నా నంటే కారణం నువ్వు, నీ సహచరులు.
చిత్రహింసలు అనుభవించినా, మీరు నోరుతెరవక పోవడం వల్లే నాకీ స్వేచ్ఛ దొరికిదని, నేనెలా మర్చిపోగలనురా! నిన్ను నేనెట్లా వదిలేయ గలననుకున్నావ్‌? నువ్వొంటరివైనా  నాకోసం వున్నావ్‌. నేను కూడా అట్లా నీకోసం ఇక్కడ  వేచివున్నా’’ అనుకుంది మార్తా. ఆ జైలు గోడల వెనుక బందీ అయిన అతనికి తానేమననుకుంటోందో వినిపిస్తే బావుండు ననుకుంటూ ఆకాశంకేసి చూసింది.

చచ్చిపోయాక కూడా నీకోసం వుంటానన్నా అతడి కోసం, అతడి గుండెలపై తలవాల్చి, ‘ఇక్కడనేనున్నానా’ అని అడిగిన మార్తా, ఇంకా, ఎలాగోలా బతికే వున్నదనీ, అతని కోసం ఈ మార్తా  ఎప్పటికీ వుంటుందనీ… అతడికి ఎవరు చెబుతారు. ఈ  కబురు ఆ ఎతైన గోడల్ని దాటి ఏ చందమామ మోసుకెడుతుందో తెలీదు అనుకుందామె.
ఏ తలపో, గుర్తుకొచ్చి, ఆమె చిన్నగా నవ్వింది. చొట్టబడ్డ ఈమె బుగ్గలపై ముద్దుపెట్టేందుకు లెనిన్‌చంద్ర లేడు. బహుశా అతడు యెన్నడూ ఆమెను ముద్దు పెట్టుకోక పోవచ్చు.

విమల

Download PDF

10 Comments

  • K.Geeta says:

    కఠినమయిన జీవితం వెనుక దోబూచులాడే ఎంత సున్నిత ప్రేమ!
    విమలా! మీ కవిత్వం లాగే కథ కూడా తుపాకీ పట్టుకున్న మృదువయిన చేతి వేళ్లలా-
    మామూలు మనుషులు జీవితమనుకుంటున్నది జీవితమేనా –
    గొంతు చివర ఎప్పటికీ చెరగని గాయమయ్యిన దు:ఖమూ-
    -కె.గీత

  • చాలా సున్నితమైన ప్రేమ కథ.ఉద్యమాల కోసం ప్రాణాలని త్యాగాలు చేసే వారి మధ్య ఎంత నిబద్దత ఉంటుందో ఈ కథ చెప్పింది. సున్నితంగా తాకింది హృదయం భారమైంది.
    విమల గారికి అభివందనం

  • రమాసుందరి says:

    వ్యక్తి గత ప్రేమని, విశాల పీడిత జన ప్రేమతో ముడి వేయగలిగిన వాళ్ళు ధన్యులు. అటువంటి జీవితాలకు, ప్రేమలకు సంకుచిత ప్రయోజనాలు ఉండవనే సంగతి ఎంత బాగా చెప్పారు! మీ శైలి, భావ ప్రకటన అద్భుతం.

  • attada appalanaidu says:

    vimalagari katha chala baagundi.iteevala ame udyamasambandh ghatanalanu kathanam chestunnaru.ivi chaala avasaram.aa jeevithaalu,vaari tyagaalu bayativaariki teleevu.raayandi vimalagaru…congts

  • రవిశంకర్ says:

    విమల గారు – మీ కథ బాగుంది. చిన్నప్పుడు చదివిన రష్యన్ నవలికలు గుర్తుకు వచ్చాయి. నాకొకటి అనిపిస్తుంది – అది విప్లవకారులైనా, పోలీసులైనా, తీవ్రవాదులైనా, అమెరికా సైనికులైనా, వ్యక్తుల జీవితాలు మనల్నాకర్షిస్తాయి. వాళ్ళ ప్రేమలు, సంతోషాలు, కన్నీళ్ళు, కడగండ్లు మనల్ని కదిలిస్తాయి. అందుకే, ఏ గ్రూపు వారైనా, తమపై సానుభూతి కలగాలంటే, అందులోని వ్యక్తుల గురించి మాట్లాడతారు. తాము ద్వేషించే శత్రువుని మాత్రం ఒక సమూహంగా చూస్తారు. మీడియాలో, సాహిత్యంలో కూడా బహుశ ఇదే వ్యూహం అమలవుతుంది. -రవిశంకర్

  • స్వాతీ శ్రీపాద says:

    చాలా గొప్పగా చెప్పారు. సమాజం కోసం జీవితం అయినా ఒకరికోసం ఒకరు బ్రతకటం ఎదుట ఉన్నా లేకున్నా నీకోసం నేనున్నాననే భావన హృదయాని తాకేలా , విప్లవం లోనూ ప్రేమను విప్లవీకరిమ్చారు

  • ari sitaramayya says:

    కథ బాగుంది. ముగింపూ బాగుంది.
    కష్టమైన జీవితాల గురించి సున్నితంగా రాశారు.
    ఒకరికోసం ఒకరు బతకటం…లేననుకుని ముందుకు సాగమనటం …ఎంత కష్టం.
    విమల గారికి అభినందనలు.

  • Allam Rajaiah says:

    విమల గారు
    మన కాలములో నలుబై ఏళ్ళుగా అస్తిగత జీవితాల కావల గాడమైన జీవిత తమకములో లిప్తకాలంగా గదిచిపొయిన్దికద ………..

  • vimala says:

    ఈ కధ రాస్తున్నప్పుడు ఏదో తెలియని దుఖం , తలపులతో నా మనసు నిండి పోయింది. నేను జీవించిన ఆ కాలం, ఆ కాలం అలా రూపు దిద్దుకొనె క్ర్రమంలో సముద్రం లో నీటి చుక్క లా, నా లాంటి అనేక మంది పాత్ర, నాకు గురుతు కొఛ్ఛాఇ. ఆ అద్భుత, భీభస్త , విషాద జీవిత శకలాల్ని, మెల్లమెల్ల గా పోగు చేసే ప్రయత్నమే ఈ కధ. స్పందించిన మీకందరికీ, నా కృతజ్ఞ్యతలు.

    విమల

  • skybaaba says:

    గుండె బరువెక్కీ.. ఏదో తెలియని బేచైనీ..! ప్రేమకూ, ఉద్యమానికీ ఎంతో దూరం అనిపించీ.. అస్సలు గాలి దూరే దూరమూ అనిపించక.. మనసుని సతమతం చేసేసినట్టు.. ఏదేదో చేసేసీ.. ఏమేమో అయిపోయీ.. ఓహ్.. ప్చ్….

Leave a Reply to ari sitaramayya Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enable Google Transliteration.(To type in English, press Ctrl+g)