ఇస్లాంలోని మంచి కూడా మనకి తెలియాలి: ఫర్హాద్ జమా

“మీ క్లాస్మేట్ ఫర్హాద్ జమా నవలలు రాస్తున్నాడంటా తెలుసా?” దుర్గ ఫోన్ లో చెప్పినపుడు నా స్మృతి పధంలో తెల్లటి పాల బుగ్గల కుర్రాడు చటుక్కున మెరిసాడు. క్లాస్  టాపర్స్ లో ఒకడైన ‘జామ’ పుస్తకాలు పట్టుకొని ఇంజనీరింగ్ కాలేజ్ లైబ్రరీకి, యూనివర్సిటీ లైబ్రరీకి తిరగడం ఒకటే నా కళ్ళ ముందు వెంటనే కదిలిన విషయం. అప్పటికి పాతికేళ్ళ క్రితం వదిలేసిన జ్ఞాపకాలవి. డిగ్రీ పూర్తి కాగానే, క్లాస్ లో ముప్పై ఆరు మందిలోనూ తరువాత కలిసిన వాళ్ళు తక్కువ. ఎవరికి వాళ్ళం ఇంకొకరికి తెలియని జీవిత దారుల్లో నడిచి పోయాం. ఆ రోజుల్లో అమ్మాయిలు, అబ్బాయిలు పెద్దగా మాట్లాడుకొనే వాళ్ళం కాదు. అబ్బాయిలతో మాట్లాడితే ఏవో అంటగట్టేస్తారని మాకు భయాలు ఉండేవి. వాళ్ళకు ఇవే భయాలు మా కంటే ఎక్కువ మోతాదులో ఉండేవని తరువాత తెలిసింది. అయితే ఫైనల్ ఇయర్ హెచ్.సి.ఎల్  కాంపస్ ఇంటర్యూలో కాలేజ్ అంతటికి జామా ఒక్కడే  సెలెక్ట్ అయ్యాడని, అందులో చేరకుండా ఐఐటి ఖరగ్ పూర్ లో ఎమ్.టెక్ లో చేరాడని విన్నాను. తరువాత నేను అతని గురించి విన్నది ఇదే.  నెట్ లో అతని గురించి వెదికాను.

n270850

అప్పటికే అతని పుస్తకాలు రెండు ప్రచురణ అయ్యాయి. మొదటి పుస్తకం “మేరేజ్ బ్యూరో ఫర్ రిచ్ పీపుల్” విశేష పాఠకాదరణ పొందింది. దాదాపు లక్ష కాపీలు అమ్ముడు పోయి, తొమ్మిది ప్రపంచభాషలలో అనువదింపబడి ఉంది. (ఫ్రెంచ్, జర్మన్, డచ్, స్వీడిష్, స్పానిష్, ఇటాలియన్, సెర్బియన్, టర్కిష్, ఇండోనేషియన్). రెండో పుస్తకం  ‘మెనీ కండీషన్స్ ఆఫ్ లవ్’ అప్పుడే విడుదల అయ్యింది. వెంటనే పుస్తకాలు తెప్పించుకొని చదివాను. ఫేస్ బుక్ పుణ్యమా అని మా పాల బుగ్గల కుర్రాడు మళ్ళీ కలిసాడు. కాకతాళీయంగా అదే సంవత్సరం మా రీయూనియన్ జరగటం, విశాఖలో జమాను కలవటం జరిగింది. లండన్ లో స్థిరపడటం వలనేమో ఇంకా తెల్లగా, సుకుమారంగా మారి దర్శనం ఇచ్చాడు. ఈ ఇంటర్యూ లో సగభాగం అప్పుడు చేసేసిందే.

తరువాత విడుదలయిన అతని రెండు పుస్తకాలు (ఇవన్నీ సీక్వెల్) ‘వెడ్డింగ్ వాలా’, ‘మిసెస్ ఆలీస్ రోడ్ టు హాపీనెస్’ కూడా చదివాను. వెడ్డింగ్ వాలా గురించి చిన్న రివ్యూ కూడ అప్పట్లో  ఫేస్ బుక్ లో రాసుకొన్నాను. లండన్ లోని ఒక ఇన్వెస్ట్ మెంట్ బాంక్ లో ఐ.టి డైరెక్టర్ గా పనిచేస్తూ; ఉద్యోగానికి వెళ్ళే మెట్రో ప్రయాణంలోనూ (దాదాపు గంట), శని ఆదివారాలలోను ఈ నవలలు పూర్తి చేసాడంటే ఆశ్చర్యంగా ఉంటుంది.

అందమైన విశాఖ నేపధ్యంగా ఇతని నవలలు రూపొందాయి. మధ్య తరగతి ముస్లిం కుటుంబంలోని వ్యక్తులు మిష్టర్ ఆలీ, మిసెస్ ఆలీ ఈ నవలలలో ప్రధాన పాత్రలు. ఒక ముస్లిం కుటుంబం చుట్టూ హిందూ సమాజాన్నిఅల్లించి, కధలను విజయవంతంగా పండించాడు.  సమకాలీన సమస్యలు, మత రాజకీయాలు, సుందరమైన ప్రేమలు, మధ్యతరగతి కుటుంబ వెతల మధ్య ఇమిడిన గాఢానురాగాలు, మొలక బియ్యం సారం లాంటి వృద్ధ దంపతుల సాహచర్య సహజానుభూతులు, కొద్దిగా శృంగారం, చాలా హాస్యం…..వెరసి ఫర్ హాద్ జామా నవలలు. నా చిన్నప్పటి క్లాస్ మేట్, ఇప్పటి ఎన్నదగ్గ రచయిత ఫర్హాద్ జమా ఇంటర్యూ మీ కోసం……

zama

Q నలబ్భై ఏళ్ళు దాటిన వెంటనే మీ మొదటి నవల “మేరేజ్ బ్యూరో ఫర్ రిచ్ పీపుల్ ” మొదలు పెట్టానన్నారు. ‘మిడిల్ ఏజ్ క్రైసిస్ ‘ కాకుండ ఇంకేమైనా ఆ వయసులో,ఆ కాలంలో మిమ్మల్ని సాహిత్యరచనకు ప్రేరేపించిన కారణాలు ఏమైన ఉన్నాయా?

మా నాన్న స్వతహాగా రచయిత. నన్ను రాయమని పోరుతూ ఉండేవారు. రాయగలనని నమ్మకం లేక నేను ఆయన మాట తీసేసాను. ఒక రకంగా చెప్పాలంటే అది మిడిల్ ఏజ్ క్రైసిస్ అనవచ్చు., ఎందుకంటే నేను నా నలబ్భైయవ పుట్టిన రోజు నాడు రాయటం ప్రారంభించాను. కాని కొన్ని ఇతర కారణాలు కూడ ఉన్నాయి. అప్పుడు నా కెరీర్ లో ఒక కష్టకాలాన్ని ఎదుర్కొంటున్నాను. నా మీద వత్తిడి ఊహించనంతగా ఉంది. నేను దాని నుండి బయట పడటానికి దారులు వెతుక్కోవలసి వచ్చింది. సాహిత్యరచన అనే మార్పు నాకు అప్పుడు కావాల్సి వచ్చింది. ఇంకొక విషయం. నా కొడుకులు ఇంగ్లండులోనే పుట్టి, అక్కడే పెద్దవాళ్ళు అవుతున్నారు. నేను పుట్టి, పెరిగిన భారతదేశం వాళ్ళకు విదేశం అవుతుంది అనే విచారం ఉండేది.  నేనేమైనా చేసి నా దేశాన్ని వాళ్ళకు సజీవం చేయాలి అనుకొన్నాను.

అన్నింటి కంటే ముఖ్యమైన విషయం.  9/11   దాడులు, మరీ ముఖ్యంగా జులై 7, లండన్ అండర్ గ్రౌండ్ బాంబింగ్స్ తరువాత ముస్లిం వ్యతిరేక సెంటిమెంట్ పాశ్చాత్య దేశాల్లో వచ్చింది. కొంతమంది మల్టీ కల్చరలిజం ఓడిపోయిందని అన్నారు. నేనేమనుకొంటాను అంటే మల్టీ కల్చరలిజం పాశ్చాత్యానికి కొత్త కావచ్చు. కొన్ని పదుల సంవత్సరాల క్రితం, బహుశ 50,60 లలో ప్రారంభం అయి ఉండొచ్చు. కాని భారత దేశంలో వివిధ సంస్కృతులు, మతాలు కలిసి ఉండే సంప్రదాయం శతాబ్ధాల క్రితమే ప్రారంభం అయ్యింది. అందులోను విశాఖపట్నం, అలాంటి సహనం కలిగిన పట్టణం. పై కారణాలు అన్ని నన్ను రచనా వ్యాసాంగానికి  ప్రేరేపించాయి.

Q మొదటి నవల “మేరేజ్ బ్యూరో ఫర్ రిచ్ పీపుల్ “లో సున్నితమైన ప్రేమ కధను  సెజ్ లు, విద్యార్ధి ఉద్యమాలు, రైతుల ఆత్మ హత్యల నేపధ్యంలో రాసారు. 90 తరువాత కొద్ది కాలం మాత్రమే ఇక్కడ ఉన్న మీరు; మారిన భారతదేశ సామాజిక, సాంస్కృతిక  చిత్రాన్ని అంత అర్ధవంతంగా, ఆసక్తికరంగా ఎలా దృశ్యీకరించగలిగారు?

‘మేరేజ్ బ్యూరో ఫర్ రిచ్ పీపుల్’ రాసేటప్పటికి నా జీవితంలో సగ భాగం ఇండియా బయటే గడిపాననేది వాస్తవం.  కాని దాదాపు నా కుటుంబం అంతా ఇక్కడే జీవిస్తుంది. నేను కనీసం ఏడాదికి ఒక సారి ఇక్కడకు వస్తాను. భారతదేశానికి సంబంధించిన వార్తాపత్రికలు, మేగజైన్స్ ఎక్కువ చదువుతాను.  ఇక్కడ ఏమి జరుగుతుంది అనే విషయం గమనిస్తూ ఉంటాను. ఒక్కోసారి ఇక్కడ నివసించే వాళ్ళు కూడ ఇక్కడి విషయాల పట్ల గుడ్డిగా ఉంటారు. బయటనుండి తరచుగా వచ్చేవాళ్ళు విషయ పరిజ్ఞానంతో చూడ గలుగుతారు. ఆ పరంగా అది నాకు సహాయం చేసింది.

Qఆర్.కె నారాయణ్ ‘పిక్యోరియల్ నేరేషన్’ మీ కధల్లో కనిపిస్తుందని విమర్శకులు అన్నారు. అది మీకు కేవలం పుస్తకాలు చదవటం వలనే అబ్బిందా? మిమ్మల్ని ప్రభావితం చేసిన ఇతర రచయితలు ఎవరైనా ఉన్నారా?

ఆర్. కె నారాయణ్ నన్ను ఎన్నో విధాలుగా ప్రభావితం చేసాడు. అతని సరళమైన భాష, ఆమ్ ఆద్మీ చుట్టూ అల్లిన అతని కధావస్తువులు, సున్నితమైన హాస్యంతో కూడిన అతని బరువైన కధలు …. ఇవన్నీ నాకు ఇష్టం. నన్ను ప్రభావితం చేసిన ఇంకొక రచయిత్రి జాన్ ఆస్టన్. ఆమె రాసిన ఇంగ్లండు ఇప్పుడు అదృశ్యమైంది. ఆమె చెప్పిన పెద్దలు చెప్పిన వివాహాలు, కట్నాలు, పెళ్ళిలో డబ్బు ప్రాధాన్యత … ఇవన్నీ ఇప్పుడు ఇంగ్లండులో లేవు. కాని భారతదేశంలో ఇవన్ని ఇప్పటికీ ప్రాముఖ్యత గల విషయాలు. ఒక రచయిత కాని, రచయిత్రి కాని తను  చదివిన దాని వలనే ప్రభావితం అవుతారని నేను అనుకొంటాను. మనకు తెలిసి కావచ్చు, మనకు తెలియకుండా కూడ కావచ్చు.

 Qనాకిష్టమైన మీ రెండో నవల “మెనీ కండీషన్స్ ఆఫ్ లవ్” ( మొదటి నవల కొనసాగింపు)లో  ప్రేమ లోని  ప్రాక్టికాలిటీని, షరతులను క్షుణ్ణంగా చర్చించారు. ఘర్షణలకు, కష్టాలకు నిలబడలేని ప్రేమలలోని డొల్లతనాన్ని ఎండగట్టారు. మనలో మాట. ఎంతో బుద్దిగా అమ్మ, నాన్న చెప్పిన అమ్మాయిని చేసుకొని స్థిరపడిన మీరు,  సున్నితమైన ప్రేమలోని మరింత సున్నితమైన కోణాలను ఎలా తాకగలిగారు?

 అది కొంత కల్పితం, కొంత నిజం. ప్రేమ కోసం అంతా త్యాగాలు చేయాలి అనే కధలు చాలా ఉన్నాయి. మరి అలా చేయలేక పోతే? మెనీ కండీషన్స్ ఆఫ్ లవ్ లో ఒక దృశ్యం ఉంటుంది. చివర్లో ఉష వాళ్ళ నాయనమ్మను “ఎందుకు మా ప్రేమకు అన్ని షరతులు పెట్టావని” అడుగుతుంది. “ఇలా జరుగుతుందని నాకు ముందే తెలుసు కాబట్టి పెట్టానని” చెబుతుంది. నేను మేరేజ్ బ్యూరో ఫర్ రిచ్ పీపుల్ నవలకు సీక్వెల్ రాయాలని అనుకొన్నపుడు ఈ దృశ్యం ముందు నా స్మృతిపధంలోకి వచ్చింది. నిజానికి మొత్తం పుస్తకమంతా ఈ దృశ్యానికి కొనసాగింపుగానే రాసాను.

Qమీ నవలలలోని ప్రధాన పాత్రలు మిష్టర్ ఆలీ అండ్ మిసెస్ ఆలీ. మధ్యతరగతి ముస్లిం కుటుంబ పాత్రలు. నిజానికి కధానాయకుడు మిష్టర్ ఆలీ అయినా, మీరు ప్రతిభావంతంగా మలిచిన పాత్ర మిసెస్ ఆలీ.  ప్రేరణ?

నాకు ముందే తెలిసిన విషయం, మిష్టర్ ఆలీ నా కధలో ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర కాబోతాడని. ఆ పాత్రని కొద్దిగా మా నాన్న లాగే మలిచి, కావాలనే కొద్దిగా భిన్నంగా కూడ రాసాను. కాని కధ మొదలు పెట్టినపుడు మిసెస్ ఆలీ పాత్రను మా అమ్మను కేంద్రంగా చేసుకొని అంత ప్రాముఖ్యం లేని పాత్రగా మొదలు పెట్టాను. కాని నేను రాసే కొలది మిసెస్ ఆలీ పాత్ర ఎదిగి తనంతట తాను జీవం దాల్చింది. అందుకేననుకొంటాను, ఆమె చాలా శక్తివంతంగాను, వాస్తవికంగాను రూపొందింది.

Qమొదటి రెండు నవలలో బిడియస్తుడు, బుద్దిమంతుడు అయిన జామా, మూడో నవల ‘వెడ్డింగ్ వాలా’ లో హఠాత్తుగా హోమో సెక్యువాలిటీ, నక్సలిజం లాంటి కాంట్రావర్సెల్ అంశాలు ధైర్యంగా రాయగలిగాడు?

 నా మొదటి పుస్తకాన్ని నోస్తాలిజియాతో, విభిన్నసంస్కృతుల ప్రజలు భారతదేశంలో ఎలా కలిసి నివసించారో ప్రపంచానికి చెప్పటానికే రాసాను. తరువాత పుస్తకాలు రాసేకొద్ది నేను స్వేచ్చగా మరిన్ని కాంట్రావర్సెల్ విషయాల్ని ఎక్స్ ప్లోర్ చేయగలిగాను. ‘వెడ్డింగ్ వాలా’ సగం రాస్తుండగా ఢిల్లీ కోర్టు హోమోసెక్సువాలిటీ వ్యతిరేకచట్టాన్ని కొట్టి వేసింది. నేను కొద్ది రోజులు అయోమయంలో పడ్డాను. నేను ఆ తీర్పును పట్టించుకోకుండా, హోమోసెక్సువాలిటీ ఇంకా చట్ట విరుద్ధం అని రాయాలా, లేక ఆ నవలను పూర్తిగా వదిలి వేయాలో నిర్ణయించుకోలేక పోయాను. సీరియస్ గా ఆలోచించి తీర్పును కూడ కధలో భాగంగా, నాకు సంతృప్తి కలిగేటట్లు రాయగలిగాను.

నక్సలిజం చాలా సీరియస్ విషయం. నేను దానికి సింపతి ఆపాదించి కొంత పబ్లిసిటీ ఇవ్వగలిగాను. (ఇంగ్లండు, అమెరికా నుండి చాలా మంది నా పాఠకులు,నేను రాసినది చదివేదాక నక్సలిజం గురించి తెలియదని ఈమైల్ చేసారు.) కాని నేను ఆ విషయానికి పూర్తిగా న్యాయం చేయలేక పోయానని అనుకొంటాను.

Qమీకొచ్చిన అవార్డు గురించి చెప్పరా?

 చెప్పటానికి ఏముంది? అదొక గౌరవం. బ్రిటీష్ బుక్ అవార్డ్స్ వారి బెస్ట్ న్యూ నావలెస్ట్ లిస్ట్ తో సహా చాలా వాటిలో ఫైనలిస్టుగా వచ్చాను.  నాకు వచ్చింది మాత్రం మెలిస్సా నాథన్ అవార్డ్ ఫర్ కామెడీ రొమాన్స్. మెలిస్సా నాథన్ ఒక బెస్ట్ సెల్లింగ్ రచయిత్రి. చిన్న వయస్సులో కాన్సర్ తో చనిపోయారు. ఈ అవార్డ్ ఆమె పేరుతో ఆమె కుటుంబసభ్యులు ఇస్తున్నారు. జో బ్రాండ్ (ఫన్నీ కమేడియన్), సోఫియా కిన్సెల్లా ( మాస్ రచయిత) లాంటి వాళ్ళు ఆ జూరీ లో ఉన్నారు. ఆ అవార్డు పురుషుల్లో నేనే మొదట తీసుకొన్నందుకు సంతోషంగా ఉంది.

Q ఒక ముస్లిం రచయితగా మీ చివరి నవలలో(మిసెస్ ఆలీస్ రోడ్ టూ హేపీనెస్) ముస్లిం మత ఛాందస భావాలను కూడ తూలనాడారు. ఆ మతానికి సంబంధించి మీరు కోరుకొంటున్న సంస్కరణలు ఏమిటి?

 నేను పెరిగిన ఇస్లాం స్ట్రిక్ట్. కాని సున్నితమైన మతం. జీవితంలో క్రమశిక్షణ, మద్యాన్ని తిరస్కరించటం, రంజాన్ రోజుల్లో ఉపవాసాలు ముఖ్యమైనవి మాకు. అలాగే దానధర్మాలు కూడ. ఇస్లాం మతం అంటేనే కుల, మత సమానత్వం. స్త్రీలకు ఆస్తిహక్కు, విడాకుల హక్కు, అనాధల సంరక్షణ ఉన్న ప్రగతిశీల మతం అది. కొంతమంది ముస్లిమ్స్ , విద్వేషం ప్రబలేటట్లు దానిని వక్రీకరించటం బాధాకరంగా ఉంటుంది. మరికొంతమంది దానిని వెనకబడిన మతంగా చెప్పటం కూడ అంతే బాధాకరం.

Qమీ నవలలు ఫిక్షన్ అంటే నమ్మబుద్ది కాదు. చేతన్ భగత్ నవలల లాగా మీ నవలలు కూడ   స్వీయ అనుభవాల నుండి వచ్చాయా, అంత సజీవంగా ఉన్నాయి?

నేను నా నవలలో రాసిన అనేక దృశ్యాలు ఒక్కొక్కటే తీసుకొంటే చాలావరకు నిజాలు. నేను చూసినవి, అనుభవించినవి. కాని మొత్తంగా కధ లైన్ మాత్రం కల్పితం.

 – ఇంటర్వ్యూ: రమా సుందరి

 

Download PDF

6 Comments

  • రమ గారు .. రచయిత పరిచయం చాలా ఆసక్తిగా ఉంది . నలబయ్యో ఏట రచనా వ్యాసంగం. స్పూర్తిగా ఉంది. పరిచయం చేసినందుకు ధన్యవాదములు

  • సాయిపద్మ says:

    బావుంది రమ గారూ.. ముఖ్యంగా అర్ధం చేసుకోవాల్సినవి రెండు విషయాలు .. జీవితంలో , పనిలో స్ట్రెస్ తట్టుకొవటానికి సాహిత్యం వైపు వెళ్ళటం. పిల్లలకి భారతీయత మూలాలు చెప్పటం కోసం రాయటం. ఇంకొంచం ఉంటె ఇంటర్వ్యూ బాగుండేది ..

  • ,.మీకిష్టమైన సాహిత్యంలో ఎదిగిన స్నేహితుడిని,.పాల బుగ్గల మిత్రున్ని పరిచయం చేయడంలోని ఆనందాన్ని మాకు పంచినందుకు ధన్యవాదాలు,..జామా గారికి అభినందనలు,..సాయిపద్మగారు అన్నట్లు ఇంకొంచెం వుంటే బావుండనిపించింది,..

  • Prasuna says:

    రామ గారూ, ఒక రచయిత గురించి తెలుసుకున్నాను. పరిచయం చాలా బాగుంది.

  • నైస్ ఇంటర్వ్యూ రమ గారు
    చదవాల్సిన పుస్తకాల లిస్టు లో మరికొన్ని చేరాయిప్పుడు.
    సంభాషణ ఇంకొంత కొనసాగి వుంటే బాగుండేది.

  • వేణు says:

    విశాఖ నేపథ్యంతో ఇంగ్లిష్ నవలలు రాసిన రచయిత గురించి ఈ ముఖాముఖి ద్వారా తెలుసుకోవటం బాగుంది. రచనా వ్యాసంగంలోకి నడిపించిన నేపథ్యం ఆసక్తికరం.

ఒక వ్యాఖ్యను

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enable Google Transliteration.(To type in English, press Ctrl+g)