పక్షిని చూస్తే మనసు తేలికవుతుంది.
ఒక్కోసారి అలా ఎగురుతున్న పక్షితో చూపును పరిగెత్తిస్తే మనసూ తేలికవుతుంది.
కానీ, చూపు మధ్యలోనే తప్పిపోతుంది.
లేదా ఆ పక్షి మధ్యలోనే మనల్ని తప్పుకుని మాయమైతుంది.
మళ్లీ వట్టి ఆకాశమే మిగులుతుంది.
అయితే, సాధారణ దృష్టి కన్నాకొంచెం స్పందించే హృదయంతో చూస్తే ఏదీ తప్పిపోదనిపిస్తుంది.
నిదానంగా పరికిస్తే, ఇష్టంగా పయనిస్తే, మనసు పక్షితో కవిత్వమై కొన్ని చరణాలైనా అలా గుండెల్లో గంతులేస్తుంది. అలాంటి ఒకానొక చరణం ఈ చిత్రం.
అయితే, కెమెరా కన్ను తాలూకు చూపు ఇది.
చిత్రం – ఒక్క పక్షి కాదనే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.
+++
మళ్ళీ చూడండి.
ఈ ఛాయాచిత్రాన్నిచూస్తూ ఉండగా మనం పక్షిని మాత్రమే చూడం.
ఆకాశమూ దృశ్యం అవుతుంది.
అదే ఈ చిత్రం.
పక్షి, ఆకాశమూ కాకుండా ఆ నల్లటి నలుపులో ఉన్నదేమిటి?
అది భవనం.
అదీ కానవస్తుంది చిత్రంలో.
అదే ఈ చిత్రం.
అవును. ఎగిరే పక్షి…ఎగరని ఆకాశమూ…నిశ్చలమైన ఆ భవనపు ఆర్చీ-ఇవన్నీ స్థిరంగా ఉండగా మనసు అలవోకగా గంతులేస్తుంది. అప్పటి రెక్క విప్పిన క్షణం కూడా ఈ ఛాయాచిత్రం.
ఇక దృశ్యాదృశ్యం…
+++
చిత్రమేమిటంటే ముందు పక్షి లేదు.
ఆకాశమే ఉంది.
ఆకాశంతోపాటు ఒక్కోసారి ప్రతీకాత్మకం ఇంకేమైనా ఉన్నయా అని వాటిపై దృష్టి పడినప్పుడు ఆ ఎగిరే పక్షి తట్టింది.
ముందు గుంపులుగా వచ్చాయి. చేయలేకపోయాను. క్షణంలో పారిపోయాయి.
వేచి ఉన్నాను.
ఈసారి రెండు పక్షులు..జంటగా వచ్చి అటొకటి, ఇటొకటి వెళ్లాయి.
తీశాను. కానీ, నచ్చలేదు.
మళ్లీ వేచి ఉన్నాను.
ఒక పక్షి వచ్చింది. మొదట్లో తీశాను.
అదలా వుంచి, ఆ పక్షే ఇలా మధ్యలోకి వచ్చేదాకా వేచి ఉండి తీశాను.
అదే ఇది.
ఇంకో చిత్రమూ చేశాను.
ఆ పక్షి చివరిదాకా వెళ్లాక తీశాను.
ఆ తర్వాత ఆగిపోయాను.
పక్షి లేదు.
బహుశా అదే పక్షి స్వేచ్ఛ.
చిత్రం. అది నా కెమెరా ఫ్రేంలోంచే కాదు, కెమెరా వ్యూ ఫైండర్ గుండా చూస్తుండగా, ఈ భవనం ఫ్రేంలోంచీ పోయింది. నేను బయటకు వచ్చి ఆకాశంలోకి చూస్తే కూడా కానరాలేదు.
అది ఎటో అదృశ్యమైంది.
అదే దృశ్యాదృశ్యం.
మన ఫ్రేంలోంచే కాదు, దృష్టి పథంలోంచి వెళ్లిపోవడమే స్వేచ్ఛనా?
అవుననే అనిపిస్తుంది. అందుకే ఆ చిత్రమూ నచ్చింది.
తీయలేని ఆ ఛాయ…
అదెంత స్వేచ్ఛ! చిత్రమూ!!
+++
ఇట్లా, ముందు మొదట్లో ఒకటి చేశాను.
మధ్యదాకా వచ్చాక ఒకటి చేశాను.
చివరికి వెళ్లాక ఒకటి చేశాను.
చేయడం ఒక స్వేచ్ఛ.
సరిగ్గా పక్షి ప్రధానంగా, అంటే మధ్యలో ఉన్నప్పుడు చేసిన ఈ చిత్రం నా దృష్టిలో ఒక స్వేచ్ఛ.
ఈ చిత్రానికి అందుకే ‘స్వేచ్ఛ’ శీర్షిక.
కానీ ఇంకా చాలా స్వేచ్ఛలు ఉన్నయి అనిపిస్తోంది!
మనకంత స్వేచ్ఛ దొరకదు, ప్రతిదీ చూడటానికి, చేయడానికీ అని!
అందుకే దొరికిందే ‘స్వేచ్ఛ’ అనుకుని మురిసిపోవడమూ ఒక ఛాయ.
అదే చిత్రణం కాబోలు!
+++
కానీ, ‘స్వేచ్ఛ’ను తీశాక, అది మన చూపులో ఇమిడేదే కాదని తెలిసింది.
ఇమడనిదీ ‘స్వేచ్ఛ’ అని అర్థమైంది.
అందుకే ఛాయా చిత్రం అన్నది ఎంత లేదన్నా మన దృష్టి.
అది కేవలం మన దృక్పథం కూడా అనుకోవాలి.
నిజానికి అక్కడ ఆకాశమూ మారుతుంది. పక్షీ మాయమైతుంది.
నిశ్చలంగా ఉన్న ఆ భవనం కూడా వెలుగును బట్టి కాంతివంతమై చివరికి చిమ్మచీకటౌతుంది.
నిదానంగా ఆకాశమూ ఆ చీకట్లో కలిసిపోతుంది. అప్పుడేమీ ఉండదు.
ఉన్నా కనిపించదు. కనిపించని ఆ స్వేచ్ఛ ఎంత నిశ్చయం. అదీ చిత్రమే.
తీయలేని చిత్రం.
అందుకే దృశ్యం అన్నది మన పరిమితి.
మన పరిమిత ఉనికి. సాచినంత మేరా సాగే ఊహాశక్తి, అందినంత అనుభవం.
అంతే.
ఒకానొక పట్ట పగలు తీసిన ఈ చిత్రం అట్లా ఛాయాచిత్రణంలోని స్వేచ్ఛను నాకు నిదానంగా తేటతెల్లం చేయడం ఈ చిత్రం. దృశ్యాదృశ్యం.
అయితే, ఆ భవనం నిజానికి ఆర్ట్స్ కాలేజీ.
చివరి నిజాం నిర్మించిన ఆ గొప్ప భవనం హైదరాబాద్ లోని అపూర్వ కట్టడాల్లో ఒకానొక అద్భుతం.
బెల్జియం ఆర్కిటెక్ట్ జాస్పర్ డిజైన్ చేసిన ఈ నిర్మాణం ఒక చూడముచ్చట. దీని నిర్మాణాన్ని పర్యవేక్షించింది నవాబ్ యార్ జంగ్.
ఇది కాదు విశేషం. విశాలమైన ఆర్ట్స్ కాలేజీలోకి ప్రవేశించేందుకుగాను ఆ భవంతిలోకి వెళ్లేందుకు ఒకటొకటిగా మెట్లెక్కిపోగానే ఒక పెద్ద డోమ్…ఆర్చ్ ఉంటుంది. ఆ విశాలమైన ఆర్చ్ లోకి నడిచాక వెనక్కి తిరిగి బయటకు చూస్తే ఈ చిత్రం.
ఆకాశం, పక్షి.
భవనం. అంతేనా?
కాదు. స్వేచ్ఛ, స్వాతంత్ర్యం, అస్తిత్వం.
అదే ఈ దృశ్యాదృశ్యం.
ఆ ఆర్చిలోంచి బయటకు చూస్తే, ఒక ఇన్ సైడర్ మల్లే, చూస్తే ఈ పట్నం, ఈ ప్రాంతం, ఈ రాజ్యం. ఉద్యమం. పిడికిలెత్తిన విద్యార్థులు. బలిదానాలు..అన్నీ కళ్లముందు తారాడాయి.
అదొక దృశ్యాదృశ్యం.
కానీ, ఒక చివరాఖరికి ఒక స్వేచ్ఛ. ఆ స్వేచ్ఛా కాముకత్వానికి ఏదైనా ఒక ప్రతీకగా ఒక చిత్రం చేయగలనా అనుకున్నప్పుడు వేచి ఉన్నాను. ముందే చెప్పినట్టు గుంపులుగా పక్షులు. తర్వాత ఒక పక్షి జంట.
ఎలా చేయాలో అర్థం కాలేదు.
చివరకు ఒక పక్షి ఒంటరిగా కనిపించినప్పుడు వ్యూ ఫైండర్ లోంచి చూస్తూ చూస్తూ ఉండగా తట్టింది. ఇంకా వెనక్కి జరిగి ‘ఆ ఆర్చ్ కనబడేలా చేద్దామా’ అని చూశాను.
చూస్తే ఆకాశం తెల్లబోయి కనిపించింది.
పక్షి లేదు.
మళ్లీ వేచి ఉన్నాను.
ఇంకొక పక్షి ఒంటరిగా వచ్చింది.
ఒకటి చేశాను. మధ్యలోకి వచ్చేదాకా చూసి చేశాను. ఇంకొకటి చివరన చేశాను.
తర్వాత పక్షి ఉన్నది.
కానీ చిత్రం లేదు.
స్వేచ్ఛ.
+++
అవును.
ఫ్రేంలో ఇమడనిది, అందనిది ‘స్వేచ్ఛ’అని అర్థమైంది.
అందుకే నేను ప్లాన్ చేసుకుని చేయను.
అప్పుడప్పుడు ఇలా చేస్తే అసలు ‘స్వేచ్ఛ’ ఏమిటో తెలుస్తున్నది.
అదే దృశ్యాదృశ్య – అందనంత అనుభవంలోకి వచ్చే స్వేచ్ఛ.
~ కందుకూరి రమేష్ బాబు
