తాత ముత్తాత పేరేమిటి?!
మీ తాత ముత్తాత పేరేమిటి?!
మీ వంశవృక్షం గురించి మీకు ఎంత తెలుసో పరీక్షించడం కోసం ఈ ప్రశ్న వేశానని దయచేసి అపార్థం చేసుకోకండి. మా తాత ముత్తాత(అంటే మా తాతగారి ముత్తాత అన్నమాట) పేరు నాకు తెలియదని చెప్పడానికే ఇలా ప్రారంభించాను. నాలానే ఈ దేశంలో చాలామందికి తాత ముత్తాత పేరు తెలిసి ఉండదని నేను అనుకుంటున్నాను. తన పుట్టినతేదీ ఏమిటో చెప్పలేని వాళ్ళు కూడా ఈ దేశంలో చాలామందే ఉన్నారు. బహుశా మీకు కూడా అలాంటివారు తారసపడే ఉంటారు.
మా తాత ముత్తాత పేరు నాకు తెలియదన్న వాస్తవం గుర్తొస్తే సిగ్గుతో చితికి పోతూ ఉంటాను. ఈ దేశం వేల సంవత్సరాల చరిత్ర, సంస్కృతి, సాహిత్యం ఉన్న ఒక గొప్ప దేశమనీ; ఈ సంపదకు నేను వారసుడిననే భావన ఆ క్షణాలలో ఒక పెద్ద మిథ్యగా నాకు అనిపిస్తుంది. ఈ దేశం నాకు ఏదీ కానట్టు, వేళ్ళు తెగిపోయిన ఒక చెట్టులా నేను శూన్యంలో వేలాడుతున్నట్టు అనిపిస్తుంది. తాత ముత్తాత పేరు (అంటే కనీసం అయిదు తరాలు) కూడా తెలియని వాళ్ళం ఈ దేశం నాదని ఎలా గర్విస్తామో, వేల సంవత్సరాల ఈ దేశ గతంపై హక్కు ఎలా చాటుకుంటామో నాకు అర్థం కాదు.
ఈ నేల అనే చెట్టుతో మన బతుకులనే తీగలు గాఢంగా అల్లుకున్నాయనడానికి తాత ముత్తాత పేరు తెలియడం ఒక సాక్ష్యం అని నేను భావిస్తాను.
అదృష్టం కొద్దీ మనకు మన తాత పేరు, ముత్తాత పేరు తల్లిదండ్రుల ద్వారా తెలుస్తాయి. ఆపైన తద్దినం తంతు వారి పేర్లను విధిగా గుర్తుపెట్టుకునేలా చేస్తుంది. అయితే, మన తాత ముత్తాత ఎవరో అదీ చెప్పదు. తద్దినంలో మనం ముగ్గురికే పిండప్రదానం చేస్తాం. తండ్రి-తాత-ముత్తాత. అలాగే, తల్లి-నాయనమ్మ-ముత్త నాయనమ్మ. తండ్రిని వసురూపంలో, తాతను రుద్ర రూపంలో, ముత్తాతను ఆదిత్యరూపంలో తద్దినం మంత్రాలు పేర్కొంటాయి. పద్ధతిగా తద్దినాలు పెట్టని కులాలలో, కుటుంబాలలో ప్రత్యేకంగా గుర్తుపెట్టుకుంటే తప్ప తాత ముత్తాతల పేర్లు కూడా గుర్తుండే అవకాశం లేదు.
మా తాతగారి గురించి నాకు కొంత తెలుసు. అది కూడా స్పష్టాస్పష్టంగా. ఆయన మంచి రంగులో ఉండేవాడట. మేము వైదికులమైనా మాకు కరణీకం ఉండేది. మా తాతగారు హాస్యప్రియుడు. కొంటె కోణంగి అనేవారు. ఇంటిముందు ప్రత్యేకంగా నిర్మించిన కచేరీ సావిట్లో కూర్చుని వీధిలో వచ్చి పోయేవారిని ఆట పట్టిస్తూ, వాళ్ళకీ వీళ్ళకీ ముడులు పెడుతూ ఉండేవాడట. ఆయన రసికత గురించి కూడా చాలా కథలున్నాయి. ఆయన చనిపోయేనాటికి మా నాన్నగారి వయసు పన్నెండేళ్లే. ఎప్పుడైనా వాళ్ళ నాన్న గురించి ఆయన గొప్పగా చెప్పడం ప్రారంభిస్తే మా అమ్మ అడ్డు తగిలి ఆయన రసికపురాణం గుంభనంగా విప్పుతూ ఉండేది. ఆయన వడ్డిగూడెం ‘పరిచయాలు’ ప్రస్తావనకు వస్తుండేవి. మా తాతగారు మా పక్క ఊళ్ళో ఒకామెచేత ‘సంతానవ్రతం’ చేయిస్తే ఆమెకు సంతానం కలిగిన సంగతిని నర్మగర్భంగా చెప్పి మా అమ్మ ఆట పట్టిస్తూ ఉండేది. నాన్నగారు ముసి ముసి నవ్వులతోనే చికాకు ప్రదర్శిస్తూ సంభాషణకు తెరదించేవారు.
విశేషమేమిటంటే, చిన్నప్పుడు ఏమీ అర్థంకాని వయసునుంఛీ అమ్మ నోట వింటూ వచ్చిన ఆ పేరుగల మనిషిని పెద్దయ్యాక నేను చూసే అవకాశం కలగడం! ఏదో పని మీద ఆ ఊరికి వెళ్లినప్పుడు ఆ ఇంటికి వెళ్ళాను. తొంభై ఏళ్ళు దాటిన వయసులో ఆమె మంచం మీద ఉంది. నేను ఫలానా అని చెప్పేసరికి ఆమె కళ్ళల్లో ఏదో వెలుగు తళుక్కుమంది. నా చెయ్యి అందుకుని మంచం మీద తన పక్కన కూర్చొబెట్టుకుంది. కన్నీళ్ళు పెట్టుకుంటూ మా నాన్న గురింఛీ, బాబయ్యల గురించీ పేరు పేరునా అడిగింది. ఏ నాటి జ్ఞాపకాలు కన్నీళ్ళ రూపంలో అలా ఉబికి వచ్చాయోనని ఆ దృశ్యం గుర్తొచ్చినప్పుడల్లా నాకు అనిపిస్తుంది.
మా తాతగారికి హాస్యప్రవృత్తి ఎవరి నుంచి సంక్రమించిందో, దాని వెనుక నున్న జన్యుచరిత్ర ఏమిటో నాకు తెలియదు. ఆ జన్యు లక్షణమే హాస్యబ్రహ్మ బిరుదుతో భమిడిపాటి కామేశ్వరరావు అనే రచయితను సృష్టించిందని తెలిస్తే ఆశ్చర్యంగా ఉంటుంది. భమిడిపాటి కామేశ్వరరావుగారి తల్లి మన ఇంటి ఆడబడుచు అని నాన్నగారు చెబుతుండేవారు. నా చిన్నప్పుడు భమిడిపాటి కామేశ్వరరావుగారి భార్యకూ మా నాన్నగారికి మధ్య ఉత్తరప్రత్యుత్తరాలు జరుగుతూ ఉండేవని జ్ఞాపకం. మా నాన్నగారు ఆకివీడు(పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా)వెళ్లినప్పుడు ఆమెను చూసి వస్తూ ఉండేవారు. కామేశ్వరరావు గారి కొడుకు, ప్రసిద్ధ నాటక, సినీ రచయిత రాధాకృష్ణ. మా నాన్న, బాబయ్య ఎప్పుడైనా చెన్నై వెళ్ళినప్పుడు వాళ్ళ ఇంటికి వెడితే నెత్తిన పెట్టుకునేవాడు. ఆయనకు జ్యోతిష్యంలో ప్రవేశం ఉండేది. జాతకచక్రాలు వేసి ఇచ్చేవాడు. ఆయనకు మా కుటుంబంతో వియ్యమందాలని ఉండేది. కానీ ఎందుకో అది సాధ్యపడలేదు.
మళ్ళీ రాధాకృష్ణగారికీ హాస్యవారసత్వం ఉంది. ఆయన రాసిన ‘కీర్తిశేషులు’ నాటకంలో కవిగారి అన్న, తాగుబోతు అయిన మురారికీ; గంప శంకరయ్య అనే పాత్రకూ మధ్య జరిగిన ఒక సంభాషణ నాకు ఎప్పటికీ గుర్తుండిపోయే హాస్యగుళిక. గంప శంకరయ్య కవికి సన్మానం చేస్తానంటూ వస్తాడు. మక్కికి మక్కి కాకపోయినా ఆ సంభాషణ మొత్తంమీద ఇలా సాగుతుంది:
మురారి: ఓహో, అలాగా! అయితే, మీది సన్మానాల వ్యాపారం అన్నమాట?
గంప శంకరయ్య: భలేవారండీ. నాకు పొలం పుట్రా గొడ్డు గోదే ఉన్నాయండీ!
మురారి: అయితే ఇంకేం, బాగా లాభాలు గడించారన్నమాట!
ఇక మా ముత్తాతగారి గురించి ఒకే ఒక్క విషయం తప్ప ఇంకేమీ తెలియదు. మా అమ్మగారి తండ్రి కూడా మా ఇంటి మరో ఆడబడుచు కొడుకు. వారిది నిడదవోలు దగ్గర పురుషోత్తపల్లి. ఇంటిపేరు ఈమనివారు. మా అమ్మ తండ్రి కడుపులో ఉన్నప్పుడు మా ముత్తాతగారు పురిటిమంచం నెత్తిన పెట్టుకుని పొద్దుటే చీకటితోనే మా ఊరు ప్రక్కిలంకలో బయలుదేరి గోదావరి గట్టు వెంబడే కొవ్వూరు, వాడపల్లి, మద్దూరు మీదుగా మధ్యాహ్నానికి పురుషోత్తపల్లి చేరుకున్నారట. దాదాపు నలభై కిలోమీటర్ల దూరం. ఆయన మోసుకెళ్లింది నిజానికి పురిటి మంచం కాదు, దాదాపు ప్రపంచవ్యాప్తంగా వేల సంవత్సరాలు కొనసాగిన గణవ్యవస్థా వారసత్వం. గణవ్యవస్థలో స్త్రీ పోషణ, బాగోగుల బాధ్యత భర్తది కాదు; పుట్టింటిది, అంటే అన్నదమ్ములది.
బహుశా తన నాయనమ్మ నుంచి మా అమ్మకీ హాస్యజన్యువు సంక్రమించినట్టుంది. ఆమెలోనూ హాస్యధోరణి ఉండేది. మొత్తంమీద మా ఇంట్లో ఆడా, మగా అందరికీ హాస్యం జీవలక్షణంగా మారింది.
మా ముత్తాతనుంచి ఇంకా వెనక్కి వెడితే అంతా శూన్యం. ఎవరి గురించీ ఏమీ తెలియదు. ఎంత చరిత్ర, ఎన్ని విశేషాలు, ఎన్ని ఆకర్షణీయ వ్యక్తిత్వాలు కాలగర్భంలో సమాధి అయిపోయాయో తెలియదు. తాత, ముత్తాతల గురించి తెలిసింది కూడా అంతంత మాత్రమే. ఇలా నా వంశ చరిత్రాశూన్యత నిలువునా వెక్కిరిస్తూ నాలో ఒక శూన్యాన్ని నింపిన ఘడియల్లో ఈ దేశం గురించీ, ఈ దేశ వారసత్వం గురించీ చెప్పే గొప్ప గొప్ప మాటలన్నీ నాకు అబద్ధాలుగా ధ్వనిస్తాయి. అఘాయిత్యాలుగా తోస్తాయి.
రెండు తరాల చరిత్ర కూడా తెలియని మన చారిత్రకదారిద్ర్యం అలా ఉండగా, ఒక ఆఫ్రో-అమెరికన్ రచయిత కొన్ని ప్రత్యేకపరిస్థితులలో తన వంశమూలాలు వెతుక్కుంటూ వెళ్ళి ఒక అత్యద్భుత గ్రంథాన్ని రచించాడు. అతని పేరు ఎలెక్స్ హేలీ. ఆ పుస్తకం పేరు ‘రూట్స్’. తెలుగులో సహవాసి అనువాదంతో ‘ఏడు తరాలు’ పేరుతో వెలువడిన ఆ రచన పాఠకులకు సుపరిచితమే. తెలిసిన రచనే అయినా దాని గురించి నేను ప్రస్తావించడానికి నా అధ్యయన సంబంధమైన ప్రత్యేక కారణాలు ఉన్నాయి. వాటి గురించి తర్వాత.
– కల్లూరి భాస్కరం
Very well written sir! Though it is your family history, it provoked me towords my family background. I can remember only four generations, not five. The relationship between you and Sri Bhamidipati Kameswararao proves your hidden humourous sence.
mee రచన బాగుంది. కానీ తలచుకుని గర్వ పడే అంట వారసత్వం అందరికీ వుండదు కదండీ. ఈ తరంలో తాతయ్య పేరే తెలేతం లేదు ఇంకా వెనక 3 తారలు లేక 4 తరతరాలు తెలీటం కష్టమే .